Spotkanie Zespołu Praw Opiekunek/ów 3 lutego 2023

Agnieszka Łuczak, Anna Duniewicz
  • Mama 4,5-letniego chłopca z zespołem Aspergera jest ofiarą podwójnej przemocy: ze strony jego ojca i ze strony sądu, który karze kobietę finansowo za brak kontaktu dziecka z ojcem. Chłopiec nie chce spotykać się z przemocowym ojcem, nie jest w stanie uczestniczyć w stresujących telekonferencjach. Dotkliwe finansowe kary dla matki to instytucjonalna przemoc, karanie rodzica za spektrum autyzmu jego dziecka. Sprawa trafi w formie skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich.
  • Jak zaakcentować Dzień Opiekuna przypadający na 12 lutego, docierając do możliwie szerokiego grona osób, które na co dzień nie mają świadomości, z jakimi problemami, barierami i systemowymi absurdami mierzą się opiekunki i opiekunowie osób z niepełnosprawnościami. Przygotujemy wspólnie spontaniczną kampanię społeczną.

 

Ostatnie wydarzenia:

13 stycznia odbyło się spotkanie Rzecznika Praw Obywatelskich z przedstawicielami/kami Zespołu Ochrona Środowiska/Klimat Inicjatywy „Nasz Rzecznik”. W trakcie padła prośba Rzecznika, aby przesyłać do Biura RPO materiały i ekspertyzy dotyczące tematów poruszanych na spotkaniu. Dotyczy to również naszego zespołu i spraw przedstawionych Rzecznikowi i ekspertkom z Biura RPO podczas grudniowego spotkania.

24 stycznia miało miejsce spotkanie Rzecznika Praw Obywatelskich z koordynatorami/kami zespołów Inicjatywy “Nasz Rzecznik”. Zespół Praw Opiekunek/ów reprezentowała Olga Ślepowrońska, która przedstawiła wypracowane przez nas wcześniej postulaty i wnioski, mocno akcentując postulatu Protestu OzN i ich rodzin.

W styczniu doszło również do spotkania Moniki Wiszyńskiej-Rakowskiej, pełnomocniczki RPO ds. wdrażania Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami z przedstawicielkami Protestu OzN i ich rodzin. Spotkanie krótko podsumowała członkini zespołu, Joanna Dryjańska. Zapowiedziała też przygotowanie petycji dotyczącej Funduszu Solidarnościowego, który pierwotnie miał służyć osobom z niepełnosprawnościami i ich bliskim. Chodzi o to, by politykę senioralną i pomoc społeczną oddzielić od zagadnień związanych z osobami z niepełnosprawnościami.

3 lutego odbyło się spotkanie delegacji sygnatariuszy/szek listu w sprawie dr Hanny Machińskiej z Rzecznikiem Praw Obywatelskich. W imieniu Inicjatywy „Nasz Rzecznik” i OFOP w spotkaniu wzięły udział Katarzyna Batko-Tołuć i Joanna Gzyra-Iskandar.

 

Interwencje RPO w odpowiedzi na nasze postulaty w styczniu 2023:

1. RPO wsparł postulat Zespołu Praw Kobiet w sprawie urlopów rodzicielskich i dyrektywy work-life balance.

Powołując się na postulat zgłoszony przez Fundację Rodzic w mieście, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Anny Schmidt, Pełnomocniczki Rządu ds. Równego Traktowania, w sprawie implementacji unijnej dyrektywy work-life balance dotyczącej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.

W swoim wystąpieniu RPO wnioskuje m.in., by urlop rodzicielski dla każdego rodzica wynosił 100% uposażenia. Przepisy przyznające ojcu dziecka zasiłek w wysokości jedynie 70% podstawy wymiaru zasiłku, podczas gdy matce – 81,5%, powodowałyby dalsze wypychanie kobiet z rynku pracy.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-zycie-zawodowe-prywatne-rodzicow-dyrektywa-implementacja

https://naszrzecznik.pl/rpo-wsparl-postulat-zespolu-praw-kobiet-w-sprawie-urlopow-rodzicielskich-i-dyrektywy-work-life-balance/

2. W odpowiedzi na postulat Zespołu Praw Opiekunek/ów dotyczący wydłużenia okresu opłacania składek emerytalno-rentowych na osobę pobierającą świadczenie opiekuńcze (obecnie odprowadzanych tylko przez minimalny okres uprawniający do najniższej emerytury – 20 lat dla kobiety i 25-lat dla mężczyzny) na cały okres sprawowania opieki, zastępca RPO Stanisław Trociuk wystąpił do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg.

Wystąpienie RPO i odpowiedź Stanisława Szweda, sekretarza stanu w MRiPS:

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-opiekunowie-ozn-skladki-oplacanie-mrips-odpowiedz

3. Rzecznik Praw Obywatelskich i pełnomocniczka RPO ds. wdrażania Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, Monika Wiszyńska-Rakowska, podjęli interwencję w sprawie siłowego przytrzymania dziecka w spektrum autyzmu, które spowodowało u niego obrażenia ciała.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/interwencja-silowe-przytrzymanie-dziecko-autyzm

RPO zwrócił się do Kuratora Oświaty i Komendanta Policji o wyjaśnienia w sprawie.

O wprowadzenie zakazu stosowania przemocowego, siłowego unieruchamiania osób z niepełnosprawnościami i w spektrum autyzmu wnioskowali do RPO samorzecznik w spektrum autyzmu Jan Gawroński z Klubu Świadomej Młodzieży przy Fundacji Autism Team oraz Zespół Edukacja Włączająca Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.

4. W odpowiedzi na postulat Fundacji Różowa Skrzyneczka i Zespołu Praw Kobiet, RPO zwrócił się do resortu finansów w sprawie obniżenia VAT na kubeczki menstruacyjne, co przyczyniłoby się do ograniczenia „ubóstwa menstruacyjnego”.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-kubeczki-menstruacyjne-vat-mf

 

Ważne szkolenie:

15 marca w godz. 9.00-11.00 i 17.00-19.00 odbędzie się szkolenie pt. „Społeczne i psychologiczne aspekty zaginięć. Doświadczenia Fundacji ITAKA” dla pracowników/czek infolinii pomocowych i organizacji z Koalicji Infolinii. Poprowadzi je Agata Nowacka, psycholożka i koordynatorka Zespołu Poszukiwań i identyfikacji Fundacji ITAKA.

Zapisy na: koalicjainfolinii@wp.pl i anna.duniewicz@naszrzecznik.pl

 

Podwójnie ukarani

Uczestnicząca w spotkaniu mama 4,5-letniego chłopca z zespołem Aspergera była w przemocowym związku z ojcem dziecka. Mężczyzna zostawił rodzinę. Syn pani B. bardzo trudno wchodzi w relacje z otoczeniem, nie chce wychodzić z domu, ma częste wybuchy złości. Sąd przyznał ojcu prawo do kontaktów z synem, jednak chłopiec nie chce się z nim widywać. Ojciec wszczął postępowanie sądowe, a sąd karze matkę dziecka kwotą 500 zł za każdym razem, gdy syn nie chce spotykać się z ojcem. Spotkania wywoływały u dziecka w spektrum autyzmu silny stres, tym bardziej, że było wcześniej świadkiem przemocy wobec matki. Sąd przyznał też ojcu prawo do cotygodniowych półgodzinnych telekonferencji z synem, ale chłopiec nie jest w stanie wysiedzieć przed kamerą. Za niewykonanie tego obowiązku matka ma płacić każdorazowo karę w wysokości 1000 zł. Pani B. zwracała się do Rzecznika Praw Dziecka. Biuro RPD obiecało wsparcie, jeśli pani B. znajdzie miejsce, gdzie będą mogli się na stałe spotykać. Jest to też bardzo trudne, bo spotkania z ojcem odbywają się w weekendy, a dostępne placówki w weekendy nie pracują.

W toku dyskusji uznaliśmy, że to głębokie niezrozumienie ze strony sądu sytuacji dziecka w spektrum autyzmu, które dodatkowo doświadczyło przemocy w rodzinie. Jest to przypadek jawnej przemocy instytucjonalnej i karania matki za stan dziecka. Dziecko w spektrum autyzmu nie może być zmuszane do spotkań z przemocowym ojcem. Obiecaliśmy pomoc. Zasugerowaliśmy nagranie reakcji dziecka w trakcie telekonferencji z ojcem i zaoferowaliśmy pomoc w napisaniu skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich.

 

Nowe ważne sprawy:

Pytania do polityków i polityczek. Miesiąc temu, podczas spotkania Zespołu Praw Opiekunów/ek stwierdziliśmy, że istnieje potrzeba dotarcia z naszymi postulatami do instytucji, polityków i samorządów. Zastanawialiśmy się, jak w roku wyborczym skutecznie zabiegać o wsparcie polityczne i instytucjonalne, zachowując niezależność Inicjatywy „Nasz Rzecznik”. Zdecydowaliśmy, że przygotujemy pulę pytań, które przekażemy politykom i polityczkom. Kolejne kilkadziesiąt minut spotkania poświęciliśmy redagowaniu tych właśnie pytań. Dr Rafał Bakalarczyk zauważył, że powinny być one krótkie i konkretne, bo nie wszyscy politycy są specjalistami w obszarze, którym się zajmujemy.

Wśród spraw, o które zapytamy polityków wciąż gorącym tematem jest absurdalny zakaz pracy zarobkowej na świadczeniach opiekuńczych. Opiekunowie osób z niepełnosprawnością pobierający świadczenia są jedyną grupą społeczną w Polsce, która nie ma prawa do podejmowania jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

W przypadku konwencyjnego przypisania świadczenia do osoby z niepełnosprawnością, nie można zapominać o odpowiednich zabezpieczeniach emerytalno-rentowych dla opiekunów osób z niepełnosprawnością wymagających stałego intensywnego wsparcia.

Zdecydowaliśmy, że będziemy wspólnie redagować pytania do polityków/czek.

O koncepcji wspomaganych społeczności mieszkaniowych opowiedział Roman Szacki (ruch Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją). Temat jest bardzo aktualny, gdyż PFRON ogłosił, że 29 organizacji społecznych otrzyma środki na tworzenie takich zespołów mieszkań wspomaganych. W tych obiektach – zapewniających nawiązywanie relacji z innymi mieszkańcami, prywatność, autonomię, podmiotowość, sprawczość – zamieszkiwać będzie 2-12 osób. Mieszkania będą przeznaczone dla osób wymagających stałego, intensywnego wsparcia. Jest to bardzo rewolucyjne rozwiązanie, dotyczące mieszkań docelowych. Wciąż nie ma jednak programu, z którego finansowane będzie funkcjonowanie społeczności mieszkaniowych. Być może decyzja zapadnie już w połowie lutego. Niecierpliwie na te przepisy czekamy!

Koncepcja, którą przedstawił Roman Szacki, idzie dalej niż koncepcja wspólnot domowych proponowana przez Porozumienie Autyzm Polska. 16 lutego przewidziane jest spotkanie Porozumienia w tej sprawie, w którym wezmą udział samorzecznicy w spektrum autyzmu. Sylwia Kowalska zobowiązała się przekazać zespołowi relację z tego spotkania, by dalej przedyskutować obie koncepcje.

Jako ostatni temat rozważaliśmy sprawę korekty w rozporządzeniu o środowiskowych domach samopomocy i w ustawie o pomocy społecznej w zakresie:

– wprowadzenia oddzielnych domów typu D tylko dla osób z autyzmem oraz typu E tylko dla osób z niepełnosprawnością sprzężoną, z możliwością łączenia w uzasadnionych przypadkach;

– określenia maksymalnej liczby uczestników – optymalnie 10 osób, a w uzasadnionych przypadkach nie więcej niż 20;

– zastosowania tymczasowo do czasu wprowadzenia reformy orzekania przy kwalifikowaniu uczestników do domów typu D i E kwestionariusza kwalifikacyjnego;

– zapewnienia odpowiednich standardów wsparcia: jeden terapeuta na jednego uczestnika, który uzyskał w kwestionariuszu nie więcej niż 39 pkt oraz odpowiedniego finansowania: 700% kryterium dochodowego ustawy o pomocy społecznej, co stanowi kwotę zbliżoną do kwoty subwencji oświatowej;

– zapewnienia bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu uczestników do domów typu D i E;

– wprowadzenia możliwości współfinansowania przez jednostki samorządu terytorialnego środowiskowych domów samopomocy ponad standard gwarantowany przez budżet państwa

Ten postulat będzie jeszcze szczegółowo omawiany.

 

12 lutego, Dzień Opiekuna

Zastanawialiśmy się, jak zaakcentować ten dzień, by dotrzeć do możliwie szerokiego grona osób, które na co dzień nie mają świadomości z jakimi problemami, barierami i absurdami mierzą się opiekunki i opiekunowie osób z niepełnosprawnościami. Zdecydowaliśmy się na przygotowanie kampanii społecznej opartej na serii memów, które rozpowszechniać będziemy w mediach społecznościowych. W najbliższych dniach postaramy się wypracować treści, które zostaną zamieszczone w memach, pokazujące sytuację opiekunek/ów, punktujące systemowe pułapki i absurdy, i wyjaśniające nasze postulaty. Hasłem tegorocznego Dnia Opiekuna będzie “Chcemy całego życia!”.

 

Ważne i aktualne:

Zgłaszamy i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania praw opiekunek/ów i osób z niepełnosprawnościami, postulatów i wniosków do RPO w prostym formularzu:

https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy

 

Następne spotkanie zespołu odbędzie się 10 marca o godz. 18.00 (uwaga, termin zmieniony z 3 III).