Otrzymaliśmy właśnie list solidarności z polskimi obywatelami, którzy zostaną pozbawieni Rzecznika. W zeszłym tygodniu Forum skierowało list do klubów parlamentarnych oraz Marszałków obu Izb, z prośbą o podjęcie rozmów dających nam niezależnego Rzecznika. Czas najwyższy, by nastąpił przełom. Właśnie po raz piąty zgłaszani są kandydaci.

Przypomnijmy wydarzenia ostatnich dziesięciu miesięcy

Pierwszy termin zgłaszania kandydatów na RPO upłynął 10 sierpnia 2020 roku. Na miesiąc przed upływem kadencji urzędującego Rzecznika – prof. Adama Bodnara (9 września 2020) Partie opozycyjne zgłosiły kandydatkę, którą proponowały organizacje społeczne – Zuzannę Rudzińską-Bluszcz. Wówczas było nas około 300. Innych kandydatów nie było. Jednak partia rządząca, pomimo własnej bezczynności, nie uważała za słuszne wybrać osoby, która zajmie to stanowisko. Choć, gdy odrzucała kandydatkę po raz pierwszy, kadencja prof. Bodnara już upłynęła. Za drugim razem – gdy zgłaszano kandydatów w październiku, wciąż partia rządząca nie zgłosiła żadnej alternatywy dla Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz. Ale znów ją odrzuciła. Za trzecim razem – 29 grudnia 2020 roku, zgłosiła jako kontrkandydata sprawującego urząd wiceministra. Oczywiście niezależną i kompetentną kandydatkę społeczną, którą popierało już 1200 organizacji, odrzuciła. Zakładano, że czynny polityk z rządu będzie lepiej chronił prawa obywateli niż niezależny kandydat. Innego zdania byli jednak senatorowie. Podobnie było za czwartym razem, gdy kandydatem na RPO Zjednoczonej Prawicy został jej poseł. Tu także zależność kandydata stała się powodem odrzucenia jego kandydatury.

Prawie przez cały ten czas, szantażowano urzędującego RPO zakończeniem jego urzędowania.  Sposobem na to miał być wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Do rozprawy doszło dopiero po siedmiu miesiącach ciągłego wyznaczania i odwoływania rozpraw. O czym orzekał TK? O tym, czy prof. Adam Bondar może pełnić urząd po zakończeniu pięcioletniej kadencji. To manipulacja. Fakty są takie, że to Parlament, w tym większość rządząca, nie wybrał nowego RPO. A teraz to obywatele mają ponieść tego konsekwencje? Mają zostać pozbawieni swojego Rzecznika? Trybunał Konstytucyjny oczywiście uznał, że sprawowanie funkcji nie jest możliwe przez okres dłuższy niż pięć lat. Dał trzy miesiące na wybór nowego. Krytyczne oceny konstytucjonalistów wskazują na konieczność ciągłości działania takiego organu, ale to bez znaczenia. W maju 2021 roku RPO dalej brak, a w połowie lipca 2021 definitywnie odejdzie prof. Adam Bodnar. Dlatego tak istotne jest, by politycy poważnie potraktowali kryzys, który wywołali.

Wsparcie od organizacji społecznych w innych krajach

Forum Społeczeństwa Obywatelskiego UE-Rosja skierowało pismo do szefów klubów parlamentarnych i do Marszałków Obu Izb. Czytamy w nim:

Jedynym rozwiązaniem grożącej Polsce sytuacji braku Ombudsmana, jest wybranie nowego Rzecznika Praw Obywatelskich, w sposób zgodny z Konstytucją, czyli wybranego przez Sejm i zatwierdzonego przez Senat. Różnice polityczne w dwóch izbach Parlamentu nie powinny być przyczyną przedłużania kryzysu. Rekomendujemy zwrócenie uwagi na opinię Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka z 14 października 2020 roku dotyczącej międzynarodowych standardów ciągłości działania Ombudsmanów, niezależność instytucji stawiana jest jako priorytet. 

Choć narodowe instytucje ochrony praw człowieka (w Polsce RPO) stanowią część aparatu państwa, muszą być niezależne od władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej, co zapewnia że są w stanie chronić jednostki przed naruszeniami prawa człowieka, szczególnie wtedy gdy takie naruszenia popełniane są przez władze lub instytucje publiczne.

To, jak bardzo może być potrzebna niezależność Ombudsmana pokazały liczne wizyty przedstawicieli Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur (w Polsce jest to zadanie powierzone Rzecznikowi Praw Obywatelskich) na komisariatach, gdy policja aresztowała osoby korzystające z wolności zgromadzeń.

(…)

Dlatego apelujemy o rozmowy pomiędzy klubami parlamentarnymi i zaproponowanie kandydata, który spełni kryteria kompetencji, bezstronności i niezależności. Wzywamy do zauważenia roli społeczeństwa obywatelskiego w tych ustaleniach i zapewnienia Polsce wykwalifikowanego Ombudsmana. W imieniu naszych polskich członków – deklarujemy, że będziemy obserwować sytuację w najbliższych miesiącach.

list i tłumaczenie

Jednocześnie Forum wysłało list solidarności do polskich organizacji. Dziękujemy!

Drogie Organizacje Społeczeństwa Obywatelskiego w Polsce.

W imieniu grupy ds. solidarności Forum Społeczeństwa Obywatelskiego UE i Rosji, przekazujemy Wam wyrazy wsparcia i solidarności związane z trudną sytuacją, w jakiej mogą się znaleźć Wasi członkowie i odbiorcy działań w związku z kryzysem ustrojowym wokół wyboru Rzecznika Praw Obywatelskich.

Znana jest nam inicjatywa Nasz Rzecznik, proponująca niezależną, kompetentną i bezstronną kandydaturę na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Wiemy, że tę kandydatkę – bez przedstawiania powodów ważnych dla obywateli – wielokrotne odrzucała większość sejmowa. Wiemy, że przez cztery miesiące większość sejmowa nie zaproponowała własnego kandydata, choć jednocześnie nie zgadzała się na kandydatkę społeczną. Wiemy, że kolejny proponowani przez większość sejmową kandydaci byli czynnymi politykami. Wiemy, że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 kwietnia 2021 roku, istnieją obawy co do faktycznej marginalizacji organu, jakim jest Rzecznik Praw Obywatelskich.

Chcemy, byście wiedzieli, że widzieliśmy Wasze aktywne działania. Na świecie znanych jest wiele przypadków, gdy o egzekwowanie praw człowieka trzeba było walczyć latami. Dlatego chcemy, byście mieli świadomość, że Wasz wysiłek nie był daremny. Pokazaliście, że zależy Wam na ochronie praw i macie świadomość, jak ważne są gwarancje konstytucyjne dla tej ochrony. Zaczęliście się jednoczyć w sprawie ochrony praw. Wciąż budujecie na tym doświadczeniu. Obserwujemy to z podziwem i mamy nadzieję, że z tego ziarna wyrosną kolejne wspólne inicjatywy.

Jednocześnie załączamy pisma Zarządu i Grupy ds. Rzecznictwa w Forum Społeczeństwa Obywatelskiego UE i Rosji do klubów parlamentarnych wzywające do podjęcia kompromisowych rozmów na temat wyłonienia niezależnego Rzecznika Praw Obywatelskich. Jesteśmy w tej sprawie Waszymi sojusznikami i przyjaciółmi.

Forum zostało utworzone w 2011 roku jako platforma dialogu dla organizacji społecznych z Unii Europejskiej i z Rosji. Obecnie liczy 185 członków i zwolenników. Forum było też zaangażowane w kwestię regulacji procedur wizowych i rozwoju standardów dotyczących spraw społecznych, praw człowieka czy ochrony środowiska. Zajmuje się też historią i aktywnością obywatelską.

Przyjęty wczoraj przez trybunał pogląd stanowi kolejny przykład zawłaszczania państwa przez partię władzy, podkopywania fundamentów demokracji i obchodzenia przepisów Konstytucji w myśl zasady: po nas choćby potop.

Przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie sprzeciwiają się kontynuowaniu misji Rzecznika Praw Obywatelskich do czasu wyboru jego następcy. Wartości ujęte w preambule Konstytucji i jej zasadach ustrojowych, takie jak ciągłość funkcjonowania władz publicznych, zaufanie obywateli do państwa, a także troska o to, by podstawowe prawa i wolności obywatela nie były łamane, wymagają wręcz, aby urząd ten do czasu wyboru następcy pełniony był w niezależny sposób przez osobę, która uprzednio uzyskała demokratyczny mandat.

Przyjęty przez trybunał Julii Przyłębskiej standard przeciwny powoduje, że wszyscy tracimy obrońcę. Najbardziej zmiana ta dotknie osoby, dla których w ostatnich latach urząd RPO był główną ostoją i orędownikiem ich praw. Najmocniej odczują ją więc osoby z różnych względów narażone na wykluczenie: osoby z mniejszych miejscowości, starsze, z niepełnosprawnościami, w kryzysie bezdomności, należące do mniejszości, w tym  szczególnie mniejszości seksualnych, osoby przebywające w ośrodkach odosobnienia. Tylko w 2020 roku o ochronę w sprawach indywidualnych do Biura Rzecznika zwrócono się ponad 72 tysiące razy. W świetle ostatnich wydarzeń Polska utraci także ważny ośrodek upominania się o prawa kobiet.

Jako społeczeństwo obywatelskie tracimy również istotny ośrodek debaty społecznej, miejsce poruszania zapomnianych lub lekceważonych problemów, wykuwania nowych pomysłów i rozwiązań. Jedną z ostatnich płaszczyzn, na których mogły spotkać się osoby o odmiennych poglądach, z szacunkiem szukające wspólnych rozwiązań dostrzeżonych przez siebie problemów.

Decyzja trybunału to także bezpośrednie zagrożenie dla kilkuset osób pracujących w Biurze RPO. Ryzyko czystek, zamachu na ich niezależność i zachowań znanych z innych instytucji przejmowanych w podobny sposób. W tych trudnych chwilach solidaryzujemy się ze wszystkimi pracującymi w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Chcemy im wszystkim, a także odchodzącemu Rzecznikowi podziękować za trud pracy na rzecz przestrzegania praw człowieka w Polsce.

Jednocześnie domagamy się, aby wybory nowego Rzecznika Praw Obywatelskich odbyły się w zgodzie z przepisami Konstytucji. Wszelkie próby mianowania osoby pełniącej  obowiązki rzecznika  z pominięciem Sejmu i Senatu uznamy za obejście przepisów ustawy zasadniczej.

Zwracamy się do społeczności międzynarodowej o monitorowanie działań rządzącej większości parlamentarnej podejmowanych w tym względzie.

Lista organizacji podpisanych pod oświadczeniem

1. Akcja Demokracja
2. Archiwum Osiatyńskiego
3. Centrum Inicjatyw Społecznych w Gliwicach
4. Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS
5. Edukacja w Działaniu
6. Edukacyjna Fundacja im. Romana Czerneckiego
7. Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny
8. Forum Darczyńców w Polsce
9. Forum Unia Młodych
10. Fundacja “Przestrzeń dla Edukacji”
11. Fundacja „Tradycja Olimpijska”
12. Fundacja “Z uśmiechem przez życie”
13. Fundacja 360!
14. Fundacja Akademia Młodych Głuchych
15. Fundacja Aktywności Lokalnej
16. Fundacja Autonomia
17. Fundacja Avalon
18. Fundacja Bęc Zmiana
19. Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka
20. Fundacja Centrum Przedsiębiorczości i Innowacji 50+
21. Fundacja Chustka
22. Fundacja Cicha Tęcza
23. Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi
24. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę
25. Fundacja dla Polski
26. Fundacja Dobra Wola
27. Fundacja Domu Baudouina
28. Fundacja Edukacji Prawnej “Iustitia”
29. Fundacja Ekologiczna “Zielona Akcja”
30. Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju
31. Fundacja Frank Bold
32. Fundacja Głosuj na Kobietę
33. Fundacja Głuchych Zacisze
34. Fundacja Idealna Gmina
35. Fundacja im. Stefana Batorego
36. Fundacja Jagoda im. Jagody Pachota
37. Fundacja Kultura Liberalna
38. Fundacja Kultury Chrześcijańskiej Znak
39. Fundacja Liberte!
40. Fundacja Lokalnego Wsparcia Kultury AITWAR
41. Fundacja Machina Zmian
42. Fundacja MaFundacja
43. Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów
44. Fundacja Moc Inicjatyw, Poznań
45. Fundacja Mundus Cantat
46. Fundacja MY Pacjenci
47. Fundacja na Rzecz Różnorodności Polistrefa
48. Fundacja na Rzecz Praw Ucznia
49. Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER
50. Fundacja na rzecz Wolnomyślicieli
51. Fundacja Najpierw Mieszkanie Polska
52. Fundacja Nowe Centrum
53. Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO
54. Fundacja Ośrodka KARTA
55. Fundacja Panoptykon
56. Fundacja Parent Project Muscular Dystrophy
57. Fundacja Patria
58. Fundacja Pełna Życia
59. Fundacja Po Prostu Da Się
60. Fundacja Pole Dialogu
61. Fundacja Polki Mogą Wszystko
62. Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym oraz Dzieciom i Młodzieży Auxilium
63. Fundacja Pomorskie Centrum Psychotraumatologii
64. Fundacja Przemijanie
65. Fundacja Puszka
66. Fundacja Res Publica
67. Fundacja Rodzić po Ludzku
68. Fundacja Rokoko
69. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego
70. Fundacja Rozwoju Teatru 'NOWA FALA’
71. Fundacja Samodzielność od Kuchni
72. Fundacja Serce Miasta
73. Fundacja Stocznia
74. Fundacja Szkatułka
75. Fundacja Szkoła z Klasą
76. Fundacja trzeci.org
77. Fundacja w Stronę Dialogu
78. Fundacja W Związku Z Rakiem
79. Fundacja Wiara i Tęcza
80. Fundacja Wolność od Religii
81. Fundacja WWF Polska
82. Fundacja Zdrowie Jest Najważniejsze
83. Fundusz Lokalny Masywu Śnieżnika
84. Greenpeace Polska
85. Grupa Ponton
86. Helsińska Fundacja Praw Człowieka
87. Inicjatywa obywatelska “Chcemy całego życia!”
88. Instytut Spraw Publicznych
89. Janowskie Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Humanus
90. Kaliska Inicjatywa Miejska
91. Kampania Przeciw Homofobii
92. Komitet Obrony Demokracji
93. Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja
94. Krytyka Polityczna (Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego)
95. Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego
96. Mokotów Dla Wszystkich
97. Mussszelka
98. Nie dla Chaosu w Szkole
99. „Otwarta Rzeczpospolita” Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
100. Obywatele Kultury
101. Oddział Wielkopolski Stowarzyszenia Zastępczego Rodzicielstwa
102. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
103. Ogólnopolski Strajk Kobiet
104. Ostrowski Spacer Protestacyjny Łańcuch Światła
105. Polska Fundacja im. Roberta Schumana
106. Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu
107. Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze, Oddział w Żyrardowie
108. Pracownia na rzecz Wszystkich Istot
109. Protest z Wykrzyknikiem
110. Rada Konsultacyjna przy Ogólnopolskim Strajku Kobiet
111. Sieć Obywatelska Watchdog Polska
112. Siedleckie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera
113. Stowarzyszenie Akademia Wolontariatu
114. Stowarzyszenie Akceptacja
115. Stowarzyszenie Amnesty International
116. Stowarzyszenie Biskupia Górka
117. Stowarzyszenie Cała Naprzód
118. Stowarzyszenie Dialog Społeczny
119. Stowarzyszenie Homo Faber
120. Stowarzyszenie im. Prof. Zbigniewa Hołdy
121. Stowarzyszeniu Inicjatywa Dąbrowska
122. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
123. Stowarzyszenie Klon/Jawor
124. Stowarzyszenie Kobiety Filmu
125. Stowarzyszenie „Kuźnica” (i Redakcja „Zdania”)
126. Stowarzyszenie Lepszy Świat
127. Stowarzyszenie Mazowiecka Akademia Rozwoju i Inspiracji
128. Stowarzyszenie Młodych Naukowców
129. Stowarzyszenie na Rzecz Osób LGBT Tolerado
130. Stowarzyszenie NASZ BOCIAN
131. Stowarzyszenie Nasze Imaginarium
132. Stowarzyszenie Nautica
133. Stowarzyszenie NOMADA
134. Stowarzyszenie Forum Odpowiedzialnego Biznesu
135. Stowarzyszenie Oświata Polska
136. Stowarzyszenie Paryżanie
137. Stowarzyszenie Plac Solidarności
138. Stowarzyszenie Polskie Babcie
139. Stowarzyszenie Radomianie dla Demokracji
140. Stowarzyszenie RAZEM DLA KONARZEWA
141. Stowarzyszenie Regionu Kluczborskiego „Kobietom – Mammograf”
142. Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Kaliska
143. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Śmiałowice
144. Stowarzyszenie SZERSZE HORYZONTY
145. Stowarzyszenie TAK Trójmiejska Akcja Kobieca
146. Stowarzyszenie Tarnowska Rospuda
147. Stowarzyszenie Teatr Krzyk
148. Stowarzyszenie Wielokulturowy Kraków
149. Stowarzyszenia Wiosna bez Barier
150. Stowarzyszenie Wspólne Wójtowo
151. Stowarzyszenie Zachodniopomorskie Smaki
152. Stowarzyszenie Zielone Dzieci
153. Strajk Kobiet Berlin – FeminiBerlinPolska
154. Świętokrzyskie Centrum Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych
155. Towarzystwo Dziennikarskie
156. Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”
157. Towarzystwo Miłośników Ziemi Zalewskiej
158. Towarzystwo Muzyczne Ziemi Proszowickiej
159. Wielka Koalicja za Równością i Wyborem
160. Wodzisławski Uniwersytet Trzeciego Wieku
161. Wolne Sądy
162. Żydowskie Stowarzyszenie Czulent

Organizacje, które chcą złożyć swój podpis mogą to zrobić za pośrednictwem formularza.

Uwaga: podpis zostanie dodany po potwierdzeniu podpisu, poprzez kliknięcie linku w mailu zwrotny. W sprawie potwierdzenia podpisu, proszę sprawdzać także folder Spam.

Skoro jednak partia większościowa miała jako jedyna moc sprawczą wybrania RPO, powinna przedstawić swojego kandydata lub kandydatkę. Nie zrobiła tego do 29 grudnia. Jednocześnie, już we wrześniu posłowie Prawa i Sprawiedliwości złożyli w Trybunale Konstytucyjnym wniosek o stwierdzenie zgodności z Konstytucją przepisu artykułu 3 ust. 6 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich – „dotychczasowy Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika”.  Konstytucja wyznacza bowiem pięcioletnią kadencję. W tym świetle trudno zrozumieć wielomiesięczną bezczynność w wybieraniu Rzecznika.

Rozprawa w sprawie kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich, była dziewięciokrotnie przesuwana, by ostatecznie rozpocząć się w tygodniu zaczynającym się 12 marca 2021 roku. Sędziowie wypowiedzieli się ostatecznie 15 marca 2021 uznając przepis zapewniający ciągłość działania urzędu za niezgodny z ustawą. W zamian uznali, że konieczne jest wprowadzenie instytucji „osoby pełniącej obowiązki Rzecznika”.

Skąd wzięło się to rozwiązanie? Otóż w Konstytucji napisane jest, że RPO wybierany jest przez Sejm za zgodą Senatu. Prawo i Sprawiedliwość proponuje na stanowisko RPO czynnych polityków. To przeczy zasadzie niezależności urzędu i niemożliwe jest zbudowanie konsensusu wokół kandydatów. Jeśli Prawo i Sprawiedliwość nie zmieni podejścia, poprzez zaproponowanie niezależnego kandydata lub zaakceptowanie kandydata opozycji, Rzecznik Praw Obywatelskich jest „niewybieralny” w zgodzie z Konstytucją. Wymyślono zatem „obejście”. Tyle tylko, że w praktyce to oznacza pozbawienia obywateli Rzecznika Praw Obywatelskich.

Zarchiwizowaną transmisję z Trybunału Konstytucyjnego można obejrzeć na stronie organizacji społecznej. Organ państwowy, jakim jest Trybunał Konstytucyjny, nie zapewnia proaktywnego dostępu do informacji w tej dziedzinie. Transmisje można oglądać jedynie na żywo.

Retransmisja znajduje się na Video KOD

Dzień 1 – https://www.facebook.com/1612238282413536/videos/478927366586144

Dzień 2 – https://www.facebook.com/1612238282413536/videos/242489947618396

Dzień 3 – https://www.facebook.com/1612238282413536/videos/800474547262983

Komentarze konstytucjonalistów można przeczytać w mediach społecznościowych i na stronach organizacji społecznych.

Profesor Piotr Tuleja https://www.facebook.com/piotr.tuleja.79/posts/295803701900966

Zespół ekspertów prawnych Fundacji im. Stefana Batorego (opinia złożona zaraz po wpłynięciu wniosku do TK) https://publicystyka.ngo.pl/przedluzenie-kadencji-rzecznika-praw-obywatelskich-stanowisko-zespolu-ekspertow-prawnych-fundacji

Jak zapowiedziała „Praworządność, Rzecznik Praw Obywatelskich, czyste powietrze, sądy wolne od politycznych nacisków, policja chroniąca, a nie pałująca, niezależny Trybunał Konstytucyjny – to są nasze dobra wspólne. Będę o nie dalej walczyć”.

Więcej na profilu Zuzanny Rudzińskiej-Bluszcz https://www.facebook.com/zuzannarudzinskabluszcz/posts/253736916435819

Link do harmonogramu: http://sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/agenda.xsp

Dziękuję Panie Przewodniczący za przekazanie mi głosu. Jak Państwo wiedzą, jestem kandydatką na Rzecznika Praw Obywatelskich już od 6 miesięcy.

Ostatnie 6 miesięcy to:
– epopeja dotycząca wyboru Rzecznika Praw Obywatelskich VIII kadencji;
– czas niezwykłych wyzwań dla obywateli;
– historia łamanych miesiąc po miesiącu gwarancji konstytucyjnych.

Sierpień
Termin do zgłaszania kandydatów na RPO minął 10 sierpnia 2020 r. Jedynie kluby Koalicji Obywatelskiej i Lewicy zgłosiły kandydata.

Trzy dni wcześniej, 7 sierpnia wybuchł w Warszawie duży protest podczas zatrzymania aktywistki LGBT Margot przez policję. Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur ujawnił szereg naruszeń praw osób pozbawionych wolności. Wśród zatrzymanych znalazły się osoby przypadkowe, które wyszły do sklepu i wracały z zakupami. Część osób zatrzymanych posiadała widoczne obrażenia na ciele. Niektórzy funkcjonariusze zwracali się do osób zatrzymanych w sposób niecenzuralny, wypowiadając homofobiczne i transfobiczne komentarze. W kilku przypadkach o możliwości skorzystania z pomocy prawnej zatrzymani dowiadywali się już po podpisaniu protokołu zatrzymania i złożeniu wyjaśnień.

Akcja policji miała miejsce w miesiąc po zakończonych wyborach prezydenckich, które obfitowały w wypowiedzi osób publicznych pełne wykluczenia i pogardy. Żeby oddać atomosferę tamtych, nie tak dawnych dni, zacytuję tylko słowa posła PiS, byłego członka tej Komisji, Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, obecnego ministra edukacji i nauki: „Brońmy rodziny przed tego rodzaju zepsuciem, deprawacją, absolutnie niemoralnym postępowaniem, brońmy nas przed ideologią LGBT i skończmy słuchać tych idiotyzmów o jakichś prawach człowieka, czy o jakiejś równości. Ci ludzie nie są równi ludziom normalnym i skończmy z tą dyskusją”.

Sierpień 2020 był miesiącem wyzwań dla art. 30 Konstytucji, który stanowi o niezbywalnej i przyrodzonej godności, dla art. 32 – zabraniającego dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny i art. 40 – zabraniającego poddawaniu kogokolwiek
nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu.

Wrzesień
8 września upłynęła kadencja dotychczasowego Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara. Mimo że Regulamin Sejmu przewiduje płynne przekazanie urzędu następcy – poprzez termin zgłaszania kandydatów na 30 dni przed upływem kadencji – w dniu 9 września byłam jedyną kandydatką. Posiedzenie komisji odbyło się 17 września, również tego dnia miało się odbyć głosowanie nad powołaniem Rzecznika Praw Obywatelskich w Sejmie. Punkt dotyczący powołania Rzecznika spadł z harmonogramu obrad o godzinie 21:30. Dowiedziałam się tego oglądając na żywo relację z Sejmu na swoim telefonie komórkowym, oglądając na żywo transmisję z obrad Sejmu, siedząc pod salą plenarną, na którą nie zostałam wpuszczona. W tym dniu PAP poinformował, że do TK wpłynął wniosek grupy posłów PiS dotyczący zbadania konstytucyjności przedłużenia kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich.

Wrzesień był także miesiącem powrotu dzieci do szkół. Z badań przeprowadzonych we wrześniu i październiku przez Centrum Cyfrowe wynika, że nauczycielki/e wskazywali na chaos informacyjny, brak jasnych wytycznych i wsparcia ze strony MEN. Zaledwie 5% nauczycieli wskazało, że dostało wsparcie merytoryczne w trakcie edukacji zdalnej. Zapytani o znikanie uczniów z systemu edukacji, nauczyciele/ki wskazali, że w ich odczuciu było to bardzo częste.

Aż 48% nauczycielek/li powiedziało, że przynajmniej jeden z ich uczniów zniknął podczas edukacji zdalnej z systemu edukacji. Badania pokazały też, że miesiące edukacji zdalnej wyostrzyły problem nierówności w edukacji. Wrzesień był także miesiącem strachu nauczycieli o swoje zdrowie. Strachu, króry trwa do dziś, kiedy nauczyciele wrócili do szkół bez szczepień.

Wrzesień 2020 r. był miesiącem wyzwań dla art. 70, który stanowi o prawie do nauki, w szczególności – o obowiązku władz publicznych do zapewnienia obywatelom powszechnego i równego dostępu do wykształcenia.

Październik
8 października miało odbyć się pierwsze głosowanie nad powołaniem Rzecznika Praw Obywatelskich. Punkt dotyczący powołania RPO został zdjęty z harmonogramu Sejmu dzień wcześniej. Głosowanie odbyło się finalnie 22 października.

W tym samym dniu, 22 października Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w przedmiocie zaostrzenia prawa aborcyjnego – dotąd i tak jednego z bardziej restrykcyjnych unormowań w Europie. Nastąpiło to z pominięciem procesu legislacyjnego i bez ponoszenia związanych z tym konsekwencji politycznych. Nie wzięto w ogóle pod uwagę praw kobiet; nie rozważono zaniedbań państwa w zakresie zapewnienia opieki dzieciom które rodzą się z poważnymi wadami, a także wsparcia dla ich rodzin.

Trybunał Konstytucyjny odwołał rozprawę dotyczącą pełnienia funkcji przez RPO po upływie kadencji i wyznaczył nowy termin na 19 listopada. Jako powód podano chorobę sędziego.

W październiku najważniejsze były: art. 30 – przyrodzona i niezbywalna godność, w art. 40 – zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania, art. 47 – prawo do prywatności i życia rodzinnego oraz art. 68 – prawo do ochrony zdrowia.

Listopad
20 listopada odbyło się powtórne głosowanie nad powołaniem Rzecznika Praw Obywatelskich. Listopad był także miesiącem największych od kilkudziesięciu lat protestów i najbardziej brutalnych interwencji policji. Nieuzasadnione stosowanie kajdanek, bicie pałkami i obelgi, używanie gazu w stosunku do pracujących posłanek i dziennikarzy, nieprawidłowości przy zatrzymaniach.

Listopad był także miesiącem drugiej fali pandemii. Kolejki karetek przed izbami przyjęć, odwołane chemioterapie, brak respiratorów w szpitalach w mniejszych miejscowościach. Samotność chorujących i strach rodzin.

Trybunał Konstytucyjny ponownie odwołał rozprawę w przedmiocie przedłużenia kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich i wyznaczył nowy termin na 2 grudnia. Bez podania powodu.

W listopadzie najważniejsze były art. 57 – prawo do pokojowych zgromadzeń i art. 40 – zakaz nieludzkiego i poniżającego traktowania, a także art. 68 – prawo do ochrony zdrowia.

Grudzień
Na 29 grudnia Marszałek Sejmu wyznaczyła trzeci termin na zgłaszanie kandydatów na urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Termin ten zbiegł się z najbardziej od lat nieprzewidywalnym Sylwestrem – do ostatniego momentu nie wiadomo było, czy zakaz przemieszczania się jest czy nie ma i w jakim zakresie obowiązuje.

Wątpliwości jest więcej: sądy administracyjne uznają, że Minister Zdrowia bez podstawy prawnej wprowadził obowiązek poddania się kwarantannie dla wracających do kraju, a nie miał do tego upoważnienia ustawowego. Przedsiębiorcy
podważają zamykanie kolejnych sektorów gospodarki; na początku roku doprowadzi to do zainicjowania akcji OtwieraMy. Dziesiątki przedsiębiorców z branży hotelarskiej, gastronomicznej i rozrywkowej otwierają się na klientów mimo zakazów.
Trybunał Konstytucyjny ponownie odwołał rozprawę w sprawie przedłużenia kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich i wyznaczył nowy termin na 12 stycznia. Bez podania powodu.

W grudniu szczególnie ważny był art. 2 Konstytucji, który mówi, że Polska jest demokratycznym państwem prawnym, z tego wynika zasada zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz art. 7 – który statuuje zasadę
legalizmu – organy państwa działają na podstawie i w granicach prawa.

Styczeń
Widzimy się dziś, drodzy Państwo w styczniu, w drugiej połowie stycznia i mam nadzieję, tak jak mój przedmówca, że niebawem dojdzie do wyboru RPO.

Niedawno Trybunał Konstytucyjny kolejny raz odwołał rozprawę w przedmiocie przedłużenia kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich i wyznaczył nowy termin na 12 lutego. Bez podania powodu. Nie ma złudzeń, że rozprawy są przekładane z racji zapotrzebowania politycznego.

Na jutro sędzia Igor Tuleya został wezwany przez Prokuraturę Krajową w charakterze podejrzanego. Sędzia Tuleya to pierwszy polski sędzia, który jest ścigany karnie za decyzję, które podejmował w ramach niezawisłości sędziowskiej. Na jutro 5 prokuratorów ma się stawić do miejsca pracy, oddalonego o kilkaset kilometrów od ich miejsca zamieszkania. O delegacji dowiedzieli się wczoraj. Większość z nich należy do niezależnego Stowarzyszenia Prokuratorów Lex Super Omnia.

W związku z tym, szanowni Państwo, dla mnie styczeń to szczególne wyzwania dla art. 45 konstytucji – prawa do rozpatrzenia sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, art. 173 Konstytucji, który stanowi o tym, że sądy tworzą władzę odrębną i niezależną od innych władz, art. 178 – sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji i ustawom.

Siedzę dziś przed Państwem i pytam: Co przyniosą kolejne miesiące? W zakresie instytucji Rzecznika Praw Obywatelskich, w zakresie nas – mieszkańców Polski i w zakresie gwarancji konstytucyjnych.

Ponieważ Pan Przewodniczący Komisji nie zezwolił na obecność dzisiaj przedstawicieli organizacji społecznych, a mamy styczeń – chciałabym przekazać Państwu życzenia od organizacji społecznych, życzenia noworoczne:

Od działaczki na rzecz osób z niepełnosprawnościami, która sama jest osobą z niepełnosprawnością: Moim marzeniem jest to, by w Polsce wreszcie pojawił się taki rząd, który będzie traktował osoby z niepełnosprawnościami jak pełnoprawnych obywateli i wsłucha się w nasz głos.

Od nastoletniego aktywisty, który walczy na rzecz klimatu: Moje marzenie na 2021 rok to, aby sprawa kryzysu klimatycznego była ponad podziałami politycznymi.

Od organizatorka akcji pomocowych na rzecz seniorów: Marzenie u progu 2021 roku to żeby żaden senior nie musiał wybierać jedzenie czy leki.

Od prezeski fundacji działającej na rzecz pacjentów: Życzę, by pacjenci mogli diagnozować i leczyć choroby inne niż Covid19, by hasło „zostań w domu” nie powodowało katastrofalnych skutków zdrowotnych.

Ja, szanowni Państwo, życzę Państwu mądrych wyborów. Państwo jesteście naszymi przedstawicielami. Jesteście powołani po to, aby zmieniać Polskę na lepszy kraj, dla wszystkich. Dlatego bardzo Was proszę, żebyście o tym pamiętali, podejmując swoje decyzje. Dziękuję bardzo.

Informacje o posiedzeniu Komisji znajdą Państwo tutaj http://sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PlanPosKom.xsp?view=2&komisja=SPC

Transmisję znajdą Państwo z kolei przy odpowiedniej Komisji tutaj http://sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PlanPosKom.xsp – znaczek PLAY.