10 listopada odbyło się zdalne połączone spotkanie Zespołów Praw Osób z Niepełnosprawnościami, Praw Opiekunek/ów, Zdrowie oraz Edukacja Włączająca, a także osób zaangażowanych w opracowanie postulatów dotyczących zdrowia psychicznego w ramach Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.

Dwa główne tematy spotkania to postulat w sprawie orzecznictwa i postulat samorzecznika Jana Gawrońskiego dotyczący holdingu (siłowego przytrzymywania/unieruchamiania).

Na początku spotkania przypomnieliśmy o bieżących działaniach i planowanych wydarzeniach Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.

I tak: 8 listopada w Biurze RPO odbył się bardzo potrzebny warsztat dla osób uchodźczych i organizacji pomocowych „Jak zgłaszać sprawę do RPO?”, współorganizowany przez naszą Inicjatywę przy wsparciu inicjatywy Civitates. 9 listopada w Kowalu pod Włocławkiem odbyło się jedno z sześciu zaplanowanych tej jesieni lokalnych spotkań samorzeczników/ek w spektrum autyzmu z przedstawiciel(k)ami Biura RPO.

9 i 10 grudnia w Warszawie odbędzie się współorganizowane przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” i OFOP święto aktywistów i aktywistek działających na rzecz praw człowieka pod hasłem „Godność, Równość, Solidarność”. Jednocześnie uczestniczyć będziemy w festiwalu Watch Docs „Prawa człowieka w filmie”. W ten sposób świętować będziemy Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka we współpracy m.in. z Helsińską Fundacją Praw Człowieka i Siecią Partnerstwa OFOP. Dla członkiń i członków Inicjatywy „Nasz Rzecznik” spoza stolicy przewidziany jest zwrot kosztów podróży i zakwaterowania. Zapisy do 15 listopada. Link do rejestracji został przesłany mailem.

Wstępny program wydarzenia:

https://ofop.eu/plan-obchodow-dnia-praw-czlowieka-z-inicjatywa-nasz-rzecznik-9-10-grudnia-2022/

8 listopada z Biura RPO przyszła odpowiedź na wniosek zgłoszony przez dr. Rafała Bakalarczyka 19 września. Postulat dotyczył wprowadzenia wsparcia finansowego dla wszystkich opiekunów pobierających emerytury lub renty w postaci wyrównania między świadczeniem pielęgnacyjnym a wysokością świadczenia emerytalno-rentowego, które pobiera opiekun/opiekunka. „Rzecznik z wielką uwagą odnosi się do przedstawionego problemu związanego z brakiem możliwości uzyskania przez opiekuna osoby z niepełnosprawnością prawa do świadczenia opiekuńczego z uwagi na ustalenie uprawnienia do świadczenia emerytalno-rentowego” – czytamy w liście z BRPO. Fakt, że część opiekunów członków rodzin z niepełnosprawnościami nie ma możliwości uzyskania comiesięcznego wyrównania świadczenia emerytalno-rentowego do wysokości świadczenia pielęgnacyjnego w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich jest nie do pogodzenia z zasadą sprawiedliwości.

Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg o stanowisko co do podjęcia stosownych działań prawodawczych.

Kolejna pozytywna odpowiedź RPO z 10 listopada dotyczyła postulatu przekazanego przez koordynatora Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami, Romana Szackiego, w sprawie zmian przepisów dotyczących ulgi rehabilitacyjnej – tj. odstąpienia od wymogu odliczania od dochodu kosztu zakupu leków dopiero od wydatków powyżej 100 zł w jednym miesiącu. RPO przekazał sprawę do Ministerstwa Finansów, które pozytywnie odniosło się do problemu. Tym bardziej, że takie stanowisko znalazło również aprobatę sejmowej Komisji Petycji, która na posiedzeniu 4 października br. przyjęła odpowiedź Ministra Finansów na dezyderat nr 255, rekomendując jednocześnie, by Komisja wystąpiła z inicjatywą ustawodawczą w sprawie rocznego (zamiast miesięcznego) rozliczania wydatków na leki.

W dalszej części spotkania rozmawialiśmy o problemach, z jakimi mierzą się uczniowie i uczennice z zespołem Tourette’a (który występuje u ok. 1% dzieci) i z autyzmem.

Piotr Chojna z Polskiego Stowarzyszenia Syndrom Tourette’a mówił, że dzieci i młodzież z zespołem Tourette’a nie mogą obecnie otrzymywać orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, przez co system edukacji ich nie zauważa. Rodzice i opiekunowie chcieliby to zmienić – Stowarzyszenie wystosuje w tej sprawie postulat do RPO.

Syn pani Julity z Chełma ma autyzm. W tym roku w szkole nasiliły się agresywne zachowania, za które szkoła obwinia ucznia i jego rodziców. Chłopiec jest wykluczany z lekcji wychowania fizycznego, ze szkolnych wycieczek itd. Doświadczył też przemocy w postaci siłowego unieruchamiania. Szkoła proponuje rodzicom przejście syna na indywidualne nauczanie lub… zmianę szkoły. Zarzuca im niewydolność wychowawczą. Fachowej porady udzieliła pani Julicie Sylwia Kowalska z Fundacji Autism Team i inicjatywy obywatelskiej „Chcemy całego życia!”, wyjaśniając prawa uczniów i uczennic z własnymi potrzebami edukacyjnymi, możliwości wsparcia, jakie gwarantuje uczniom i rodzicom prawo oświatowe i obowiązki szkoły. – Zgłaszajmy takie przypadki jak przedstawiony do RPO – apelowały Sylwia Kowalska i Anna Duniewicz.

Tematem głównym spotkania stał się postulat samorzecznika Janka Gawrońskiego w sprawie holdingu.

Jan postulował o „Uznanie holdingu (siłowego unieruchamiania) jako metody interwencji terapeutycznej za przestępstwo z art. 157 par. 3 kk i zaostrzenie kar od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności za zastosowanie holdingu nieuzasadnionym bezpośrednim zagrożeniem dla życia lub zdrowia osoby unieruchamianej bądź osób postronnych.” Cel tak sformułowanego postulatu to powstrzymanie siłowych, agresywnych i nieuzasadnionych zachowań terapeutów i nauczycieli. Postulat skierowany do RPO zakłada wystąpienie do ministrów sprawiedliwości, zdrowia, edukacji i nauki oraz do prezesa NFZ.

Po prezentacji samorzecznika wywiązała się dyskusja na temat zaprezentowanego postulatu. Padły argumenty m.in. za tym, by holding, który jest słowem obcym, nazwać po polsku, wskazując dosadnie, że chodzi o przemoc. Trzeba też doprecyzować, jakich placówek dotyczy postulat.

Zasadności postulatu nikt z uczestników spotkania nie kwestionował. W dalszym ciągu można zgłaszać uwagi do jego treści, by już wkrótce móc przekazać go do RPO.

Kolejny ważny temat dotyczył postulatów w sprawie orzecznictwa. Ta problematyka i robocze projekty postulatów, w tym wypracowane przez zespół redakcyjny Manifestu Zdrowia Psychicznego, znalazły się w przesłanym uczestnikom czterech Zespołów biorącym udział w spotkaniu dokumencie roboczym “mapa potrzeb” prowadzonym przez Romana Szackiego.

Część z nich została już przekazana do Biura RPO. Ostatni, jaki się pojawił, dotyczy wyłączenia dziecka (ze względu na jego stan zdrowia lub zagrożenie pogorszenia się jego funkcjonowania) z konieczności uczestniczenia w posiedzeniu komisji orzeczniczej. Bardzo ważne jest też, by w komisjach był obecny lekarz o specjalności odpowiadającej rodzajowi niepełnosprawności osoby orzekanej. Być może warto wnioskować o udział w posiedzeniu komisji orzeczniczej lekarza prowadzącego w sytuacji, gdy istnieje obawa, że osoba nie będzie w stanie przedstawić swojej sytuacji na komisji a komisja nie będzie w stanie należycie ocenić potrzeby wsparcia osoby orzekanej.

Alicja Loranc z Fundacji „Po mojemu” zaproponowała postulat o odpowiedzialności orzeczników za orzeczenia, jakie wydają. Potrzebne są wytyczne dotyczące elementów, jakie powinno zawierać orzeczenie i uzasadnienie odmowy wydania orzeczenia bądź przyznania punktu 7., z odwołaniem się do konkretnych przesłanek ustawowych.

Orzekanie o niepełnosprawności musi być przyjazne wobec osób, które potrzebują szczególnego i indywidualnego wsparcia.

Temat postulatów dotyczących orzecznictwa nie został wyczerpany, jest on bardzo obszerny. Stworzona przez Zespół Praw Osób z Niepełnosprawnościami szczegółowa „mapa potrzeb” będzie wciąż uzupełniana. Wciąż czekamy na uwagi i wnioski, także w kontekście wciąż zapowiadanej reformy orzecznictwa.

Na koniec międzyzespołowego spotkania Marcin Włodarczyk przypomniał, że jako Inicjatywa “Nasz Rzecznik” postanowiliśmy na stacjonarnym spotkaniu w czerwcu, że raz w roku spróbujemy zorganizować wspólną kampanię z jednym wspólnym hasłem bądź postulatem. Wtedy można liczyć na większy oddźwięk, również w mediach.

Tłumaczenie tej części spotkania na PJM: Olgierd Kosiba.

W części poświęconej postulatom Zespołu Praw Opiekunów/ek Katarzyna Kosecka (Protest 2119) przedstawiła listę postulatów Protestu, które podczas spotkania wspólnie uzupełnialiśmy. Postulaty te będą krótko przedstawione na spotkaniu z RPO 2 grudnia (uwaga, spotkanie wcześniej zaplanowane na 18 listopada zostało przełożone na piątek 2 grudnia). Wśród nich będzie ponownie bardzo ważny dla nas postulat zniesienia zakazu pracy zarobkowej dla osób pobierających świadczenia opiekuńcze.

Ustalono też skład delegacji, która będzie reprezentować stacjonarnie Zespół Praw Opiekunek/ów na spotkaniu z RPO 2 grudnia (uwaga, spotkanie to zostało przesunięte na 2 grudnia z 18 listopada). W spotkaniu tym weźmie też udział Zespół Praw Kobiet. Członkinie i członkowie tych zespołów mogą też uczestniczyć w spotkaniu zdalnie.

Na zakończenie Alicja Loranc stwierdziła, że potrzebne są bardziej radykalne działania i mówienie wspólnym, ale głośnym i stanowczym głosem. I wciąż konieczne są protesty, bo wiele nierozwiązanych problemów ciągnie się latami.

Przypominamy, że przypadki łamania praw, dyskryminacji, ale też wnioski i postulaty do RPO można zgłaszać przez poniższy formularz, do którego można dołączyć formatkę postulatową:

https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy