– Przeżyłam przemoc psychiczną. Koleżanka groziła mi, że jeśli nie będę robiła tego, czego ode mnie chce, powie całej klasie o moim zespole Aspergera.

– Nauczyciele śmiali się ze mnie razem z dziećmi. Chciałabym, żeby nauczyciele mieli większą świadomość.

– Chcę zaprotestować przeciw stalkingowi.

– Nie czuję, że moja mama mnie wspiera.

– Kolega z klasy zaczął być agresywny. Mówiłem mu kilka razy, żeby dał mi spokój, ale to nie skutkowało. Kiedyś uderzyłem go, żeby się ode mnie odczepił, aż się przewrócił na podłogę. Dostałem za to uwagę do dzienniczka. Mama poprosiła o nagranie z monitoringu. Kiedy nauczyciele je zobaczyli, uznali, że miałem prawo się bronić.

– Mój nastoletni syn słabo mówi, z trudem się porozumiewa. Prosiłam wielokrotnie o monitoring w klasach. Bo osoby takie jak mój syn nie mogą nam dokładnie opowiedzieć, kto i co ich gnębi.

Tak o trudnych doświadczeniach przemocy mówili samorzecznicy i samorzeczniczki w spektrum autyzmu i ich rodzice podczas spotkania z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i przedstawicielkami Biura RPO 31 marca. Podobnie jak w ubiegłym roku, wydarzenie „Samorzecznicy u Rzecznika” zainaugurowało kwietniowe obchody miesiąca wiedzy o autyzmie. 2 kwietnia, w Światowym Dniu Świadomości Autyzmu, Kluby Świadomej Młodzieży z różnych polskich miast, Inicjatywa „Nasz Rzecznik” oraz koalicja organizacji partnerskich rozpoczną czterotygodniową kampanię społeczną pod hasłem „Stop przemocy! #przyjaźnie dla autyzmu” pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich. Antyprzemocowej kampanii, której filarem będą osobiste świadectwa osób w spektrum i ich bliskich, poświęciliśmy dużą część spotkania 31 marca.

Wydarzenie było też podziękowaniem Biuru RPO za rok współpracy na rzecz ochrony praw osób w spektrum autyzmu. Także za interwencje, które Rzecznik Praw Obywatelskich, Pełnomocniczka RPO do spraw wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami i Biuro RPO podjęli w zgłaszanych przez nas sprawach. Były to m.in.:

• wystąpienie generalne do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie zniesienia punktowej oceny zachowania;
• interwencja dotycząca siłowego unieruchamiania ucznia w spektrum autyzmu;
• działania w sprawie czteroletniego dziecka w spektrum autyzmu umieszczonego w domu dziecka po internetowym wpisie mamy-aktywistki;
• wystąpienie generalne w odpowiedzi na postulat zmian w programach kształcenia przyszłych nauczycieli, pedagogów, w tym pedagogów specjalnych z rozszerzeniem treści dotyczących m.in. psychologii rozwojowej człowieka, interwencji kryzysowej, edukacji antydyskryminacyjnej i włączającej a także różnych form przemocy i sposobów jej przeciwdziałania.

 

Jesienią 2022 r. odbył się cykl spotkań lokalnych z samorzeczni(cz)kami w spektrum autyzmu w sześciu polskich miastach. Po spotkaniu w Chełmie rodzice utworzyli stowarzyszenie, by razem skuteczniej zabiegać o prawa swoich dzieci. Kacper, samorzecznik z Kutna, opowiedział o udanej inicjatywie likwidacji głośnych dzwonków w tamtejszej Szkole Podstawowej nr 4. O szkoły wolne od dzwonków i punktowej oceny zachowania zabiegają samorzecznicy z Łodzi. RPO wręczył podziękowania przedstawiciel(k)om organizacji, które wspierały Biuro RPO w przygotowaniu spotkań lokalnych.

W lipcu 2022 r. i w marcu 2023 r. młodzi ludzie w spektrum uczestniczyli też w ważnych, praktycznych warsztatach Biura RPO pt. „Jak zgłaszać wniosek RPO”. Poznali kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich i świetnie poradzili sobie z napisaniem przykładowych wniosków do RPO. Współprowadzący spotkanie samorzecznik Jan Gawroński fachowo i konkretnie odpowiedział na pytanie, gdzie szukać wsparcia, kiedy doświadczamy przemocy.

– Dziękuję za to, że działacie, żeby uczynić świat lepszym – powiedział samorzecznikom i samorzeczniczkom prof. Marcin Wiącek. – Będę Was w tym wspierać. Będę wzmacniać Wasz głos.”

Odnosząc się do zgłaszanych przypadków przemocy w szkole wobec dzieci w spektrum, RPO zapewniał: – Zrobimy wszystko, aby nie zdarzały się w przyszłości tak dramatyczne sytuacje, jak ta w Łodzi, w której ostatnio interweniowaliśmy. W każdym przypadku, który do nas trafi będziemy podejmowali interwencje.

RPO popiera też inicjatywę, żeby oceny zachowania miały formę opisową. Uznaje, że ocena w obecnej formie jest krzywdząca dla osób w spektrum. – Jak dotąd minister edukacji nie w pełni podzielił ten pogląd, ale będziemy dalej o to zabiegać. Będziemy wspierać wasze petycje – zapewnił RPO. Rzecznik przyznał też, że w szkole wszyscy pracownicy powinni sobie zdawać sprawę, że są wśród uczniów i uczennic osoby, które mają szczególne potrzeby. W kursach doskonalenia nauczycieli te kwestie powinny być szczególnie obecne.

Społeczniczka Sylwia Kowalska, która prowadzi Społeczne Pogotowie Interwencyjne przy Fundacji Autism Team i inicjatywie obywatelskiej „Chcemy całego życia!”, powiedziała, że w ostatnim czasie znacznie wzrosła liczba skarg, od kilku do ponad stu miesięcznie. Na szczęście samorzecznicy i samorzeczniczki z Klubów Świadomej Młodzieży mają coraz większą świadomość swoich praw i coraz śmielej sami podejmują interwencje. – W imieniu tych, których tutaj nie ma, chcę powiedzieć, że oni są teraz bardziej odważni, Panie Rzeczniku. Czują wsparcie Biura RPO.

Pod koniec spotkania samorzecznicy i samorzeczniczki podnieśli kartki z własnoręcznie napisanymi kampanijnymi hasłami: „Przemoc karmi się milczeniem”, „Jeśli widzisz przemoc, reaguj!”, „Nie mówię # Nie rozumiem”, „Nie mów o mnie przy mnie!”, „Zatrzymaj czas przemocy!”

Fot. Grzegorz Krzyżewski, BRPO

oraz materiały własne