20 marca delegacja Zespołów Zdrowie, Praw Osób z Niepełnosprawnościami i Praw Opiekunek/ów Inicjatywy „Nasz Rzecznik” spotkała się z przedstawicielami Biura Rzecznika Praw Pacjenta. W spotkaniu, zorganizowanym w formule hybrydowej, z ramienia Biura Rzecznika Praw Pacjenta wzięli udział: p. Marzanna Bieńkowska – zastępczyni Dyrektora Departamentu Dialogu Społecznego i Komunikacji BRPP, p. Jakub Adamski – Dyrektor Departamentu Współpracy w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta, p. Jakub Gołąb – Dyrektor Departamentu Dialogu Społecznego i Komunikacji w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta i p. Agnieszka Osuch z Departamentu Współpracy Biura RPP.

Członkowie Inicjatywy „Nasz Rzecznik” obecni stacjonarnie to: Katarzyna Lisowska, Fundacja Per Humanus, Stowarzyszenie Hematoonkologiczni; Danuta Musiał, Fundacja Dla Gigantów; Roman Szacki, ruch społeczny Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją, koordynator Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami oraz Anna Maria Szymkowiak, Fundacja Akceptacja, Poznań.

Zdalnie łączyli się z Biurem RPP: Dominika Chabin-Pactwa, Fundacja NieOdkładalni; Olena Dekhtiar Centrum Praw Kobiet; Anna Duniewicz, koordynatorka Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, inicjatywa obywatelska „Chcemy całego życia!”; Agnieszka Ejsmont Grupa Wsparcia Osób z Doświadczeniem Kryzysu Psychicznego TROP; Igor Grzesiak, Instytut Praw Pacjenta i Edukacja Zdrowotnej; Katarzyna Król, Inicjatywa obywatelska „Chcemy całego życia!”; Agnieszka Łuczak, Kongres Kobiet; Alicja Nowaczyk, Fundacja „Matecznik”, Koalicja dla dobrej opieki w połogu; Hanna Pasterny, Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS oraz Anna Szalast, Zespół Praw Osób z Niepełnosprawnościami, Zespół Praw Opiekunek/ów, Koalicja Infolinii. Spotkanie współmoderowali p. Jakub Gołąb i Anna Duniewicz.

Otwierając dyskusję, Anna Duniewicz podziękowała za zaproszenie na spotkanie i otwartość na współpracę z Inicjatywą „Nasz Rzecznik” w obszarze ochrony zdrowia. Konkretnym rezultatem tej współpracy było m.in. wystąpienie Rzecznika Praw Pacjenta do Centrali NFZ w sprawie dalszej organizacji rehabilitacji dla pacjentów po przebyciu choroby COVID-19 po 30 czerwca 2022 r., a w konsekwencji przedłużenie programu pilotażowego rehabilitacji leczniczej do 28 miesięcy. Koordynatorka Inicjatywy zwróciła się też o możliwość dołączenia naszych ekspertów/ek do Zespołu ds. Dostępności Ochrony Zdrowia dla Osób Niepełnosprawnych przy Rzeczniku Praw Pacjenta.

Koordynator Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami, Roman Szacki, podziękował za możliwość współpracy Inicjatywy z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta i zapowiedział przesłanie do Biura RPP naszego Manifestu zdrowia psychicznego, który ma być gotowy już w kwietniu. Poprosił o wyznaczenie w Biurze osoby, z którą moglibyśmy się kontaktować w kwestii postulatów z obszaru zdrowia psychicznego. „Liczę, że będziemy się nadal spotykać i przekazywać Państwu nasze bolączki i postulaty” – mówił.

Anna Szymkowiak, reprezentująca poznańską Fundację Akceptacja, zauważyła, że przy wszelkich tematach związanych z załatwianiem potrzeb fizjologicznych nie pojawia się problem przewijania dorosłych osób z niepełnosprawnością. Brakuje mobilnych „komfortek”, które powinny być standardowo obecne podczas m.in. imprez/wydarzeń plenerowych ale też leżanek do bezpiecznego przewijania dorosłych osób z niepełnosprawnościami, cewnikowania i wykonywania przez opiekunów innych czynności higieniczno-pielęgnacyjnych w przychodniach, szpitalach i miejscach publicznych. Ważne jest tworzenie w polskich miastach pokoi pielęgnacyjnych wyposażonych w leżanki i podnośniki umożliwiające transport pacjenta z wózka na leżankę.

Anna Szymkowiak zwróciła też uwagę na problem ujawniania danych osób transpłciowych. W środowisku tych osób istnieje obawa i lęk przed możliwością wycieku poufnych informacji. Trzecią zasygnalizowaną sprawą była utrata statusu UKR przez osoby uchodźcze wyjeżdżające i wracające z Ukrainy. Utrata statusu UKR wiąże się m.in. z brakiem możliwości korzystania z usług medycznych.

Anna Duniewicz uzupełniła wypowiedź Anny Szymkowiak, wyjaśniając, czym są komfortki i jaką rolę spełniają w funkcjonowaniu 150 tys. osób w Polsce, bowiem takiej liczby osób dotyczy ten problem. W Polsce wciąż nierzadko zdarza się, że dorosłe osoby wymagające zmiany pieluch są przewijane na ławkach w parku czy brudnych podłogach w publicznych toaletach.

Dominika Chabin- Pactwa opowiedziała o akcji „Przewijamy Polskę”, którą od 2 lat prowadzi Fundacja NieOdkładalni wraz z koalicją organizacji z różnych polskich miast. Wspólnie walczą o rozwijanie sieci komfortek w miejscach publicznych. Kolejnym poruszonym przez nią problemem była ograniczona dla osób z niepełnosprawnościami dostępność gabinetów lekarskich, w tym ginekologicznych. Podnośniki, które mogą przenieść osobę z wózka na fotel czy leżankę to niezbędny wydatek (rzędu 7 tysięcy zł), który powinien być uwzględniany przy kosztach wyposażania gabinetów.

Hanna Pasterny (Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS) przedstawiła kilka postulatów ważnych dla osób z dysfunkcją wzroku:

1. Uproszczenie procedury zakupu białej laski dofinansowanej przez NFZ (obecnie sklepy medyczne mają bardzo ograniczony asortyment i zawyżają ceny) oraz możliwość odbioru sprzętu przez dowolną osobę, tak jak ktokolwiek może wykupić nam receptę
2. Dostosowanie przychodni i szpitali do potrzeb pacjentów z dysfunkcją wzroku – system informacyjno-nawigacyjny Totupoint, brajlowskie oznaczenia drzwi, kontrastowe oznaczenie szklanych powierzchni, pierwszego i ostatniego stopnia schodów, strony internetowe zgodne z WCAG 2.1, wysyłanie dokumentów e-mailem, np. oświadczenia, które pacjent musi podpisać. Dostosowując placówki, zwykle robi się to wyłącznie dla osób z niepełnosprawnością ruchową
3. Dostosowanie strony internetowej diag.pl, na której można sprawdzić niektóre wyniki badań, do wytycznych WCAG 2.1.
4. Umożliwienie sprawdzenia wyników wszystkich badań, w tym rezonansu, poprzez internetowe konto pacjenta. Byłoby to ułatwieniem dla wszystkich pacjentów, zwłaszcza z niepełnosprawnościami. Niektóre badania, szczególnie specjalistyczne, niejednokrotnie robi się w placówce oddalonej o kilkadziesiąt kilometrów od miejsca zamieszkania. Bardzo trudno jest się dodzwonić, by dowiedzieć się, czy są już wyniki. Dojazd po wynik do odległej miejscowości wymaga czasu, zaangażowania osób trzecich i wysokich nakładów finansowych.

Hanna Pasterny pytała też, gdzie można znaleźć dostępną bazę lekarzy znających dany język obcy.

Anna Szalast zajmuje się dostępnością do usług medycznych osób w spektrum autyzmu i tę perspektywę chciałaby wnieść do prac Zespołu ds. Dostępności Ochrony Zdrowia dla Osób Niepełnosprawnych przy Rzeczniku Praw Pacjenta. Ważna jest też dostępność informacyjna, podawanie informacji o danych usługach medycznych w języku łatwym do czytania i rozumienia, zrozumiałym dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Danuta Musiał (Fundacja Dla Gigantów) poruszyła problem dostępności usług diagnostycznych dla pacjentów niewspółpracujących, których potrzeby są wciąż niedostrzegane. – Ten problem przewija się przez trzy nasze zespoły – mówiła. Dotyczy osób w spektrum autyzmu, osób z chorobami psychicznymi, osób starszych. Potrzebna jest lista podstawowych usług medycznych dostępnych dla tego typu pacjentów w konkretnych placówkach. Danuta Musiał prosiła też przedstawicieli Biura RPP o podanie, gdzie w Warszawie i innych miastach można pacjentowi niewspółpracującemu pobrać krew i zrobić RTG.

Olena Dekhtiar z warszawskiego Centrum Praw Kobiet zwróciła uwagę na kwestię dostępności profilaktyki psychiatrycznej i ochrony zdrowia psychicznego dla uchodźczyń z Ukrainy. Na ten problem wskazują pracujące jako wolontariuszki-psycholożki, które nie mogą zastąpić niezbędnej pomocy i leczenia psychiatrycznego. Zwróciła też uwagę na problem udokumentowania niepełnosprawności osób uchodźczych, brak możliwości bezpłatnego tłumaczenia dokumentów i długie kolejki do specjalistów.

Alicja Nowaczyk z Fundacji Matecznik i Koalicji dla dobrej opieki w połogu przedstawiła problem ograniczonego dostępu matek hospitalizowanych noworodków i matek po stracie do opieki położnej podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). – Zależy nam na równym dostępie w podstawowej opiece zdrowotnej do usług w różnych sytuacjach położniczych – mówiła. Ponieważ wizyty patronażowe są przypisane do dziecka, nie przysługują kobietom, które poroniły lub urodziły martwe dziecko, a przecież tak samo przechodzą połóg. – Chcemy, by były przypisane do kobiet, które takiego kontaktu, wskazówek potrzebują i by czas przysługujący na kontakt z położną był dłuższy niż obecne 8 tygodni – apelowała. Kobiety po stracie nie otrzymują niezbędnego wsparcia psychologicznego. Matki nowo narodzonych dzieci powinny mieć też możliwość skorzystania z porad laktacyjnych. Szpitale muszą mieć obowiązek informowania położnych o potrzebach tych kobiet.

Agnieszka Ejsmont z Grupy Wsparcia TROP mówiła o pacjentach chorujących psychicznie, którzy skarżą się na rejonizację, trudny dostęp do psychologa i długie kolejki do psychiatry. Bardzo ważnym wsparciem dla tej grupy osób byliby asystenci zdrowienia – odpowiednio przeszkolone osoby po kryzysach. Kursy uprawniające do wykonywania tego zawodu są jednak bardzo drogie, więc osób z doświadczeniem kryzysu zdrowia psychicznego rzadko na nie stać. Potrzebne są bezpłatne pięcioletnie studia przygotowujące do wykonywania zawodu asystenta zdrowienia. Agnieszka Ejsmont zwróciła też uwagę na lekceważenie objawów somatycznych u pacjentów psychiatrycznych. Przekonywała, że oddziały psychiatryczne powinny powstawać w szpitalach ogólnych.

Przedstawiciele Biura Rzecznika Praw Pacjenta podziękowali za przedstawione problemy i odnieśli się do zadanych pytań.

– Mimo najlepszych chęci nie jesteśmy w stanie odnieść się do każdego indywidualnego problemu zgłaszanego przez osoby, pacjentów. Znając sprawę i stanowisko ministerstwa lub NFZ (w mniejszym stopniu) możemy wskazywać różnego rodzaju działania. Dużo łatwiej podjąć nam temat/problem, jeśli podnosi go duża grupa osób.

– Żeby podjąć interwencję, potrzebny jest nam konkretny przypadek naruszenia praw pacjenta w konkretnym podmiocie. Jeżeli nie mamy informacji, że problem występuje, nie jesteśmy w stanie podjąć problemu. Biuro RPP to zaledwie sto kilkadziesiąt osób. NFZ też nie ma możliwości kontrolowania wszystkich podmiotów udzielających świadczeń.

– Niektóre z tematów które Państwo zgłaszają, wymagają rozpoznania, a nie szybkiej odpowiedzi. Niektóre wykraczają poza możliwości rzecznika. Nie jest tak, że w każdej sprawie zgłaszanej przez NGO-sy możemy coś konkretnego zrobić, ale staramy się podejmować działania.

– Nasz departament zajmuje się analizą i wystąpieniami do ministerstwa. Często jest niestety tak, że są sytuacje, gdy można szybko uzyskać efekt i inne, wręcz odwrotne.

– Łatwiej nam kontynuować rozpoczęte działanie, stąd prośba o informację, do jakich instytucji podnoszone problemy były zgłaszane.

Jako Inicjatywa „Nasz Rzecznik” kontynuujemy współpracę z Biurem Rzecznika Praw Pacjenta. Dwie przedstawicielki Inicjatywy zostały zaproszone do dołączenia do Zespołu ds. Dostępności Ochrony Zdrowia dla Osób Niepełnosprawnych przy Rzeczniku Praw Pacjenta.

Naruszenia praw pacjenta, problemy i pytania do Biura Rzecznika Praw Pacjenta można zgłosić przez:

• Infolinię Biura Rzecznika Praw Pacjenta (czynna w dni robocze w godzinach 08:00-18.00): 800 190 590
• pisząc na adres e-mail: kancelaria@rpp.gov.pl
• przesyłając zapytanie za pomocą formularza na stronie: gov.pl/web/rpp/napisz-do-nas