Spotkanie Zespołu Praw Kobiet, 4 kwietnia – podsumowanie

Joanna Gzyra-Iskandar

Czwarte spotkanie Zespołu Praw Kobiet Inicjatywy „Nasz Rzecznik” było dyskusją nad ostatnio zgłoszonymi postulatami i wyborem tych, które koordynatorka Zespołu Praw Kobiet, Joanna Gzyra-Iskandar, przedstawi 22 kwietnia na spotkaniu Inicjatywy z Rzecznikiem Praw Obywatelskich. W spotkaniu tym, organizowanym w formule hybrydowej, mogą wziąć zdalnie udział wszystkie członkinie i członkowie zespołów Inicjatywy.

Bardzo angażująca była dyskusja nad postulatami Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. Pokazuje to, że temat sprawiedliwości reprodukcyjnej jest bardzo bliski organizacjom tworzącym Zespół Praw Kobiet. Prezentowane uwagi dążyły do sprecyzowania postulatów oraz objęcia nimi wszystkich grup wykluczanych. Dużo miejsca poświęcono kwestii barier w dostępie do opieki ginekologicznej, zwłaszcza w przypadku kobiet z niepełnosprawnościami i szczególnie na obszarach wiejskich. Wśród postulatów Federy znalazły się następujące propozycje:

  • Poparcia dla ustawy ratunkowej dekryminalizującej osoby trzecie i lekarzy za przeprowadzenie aborcji
  • Działań na rzecz likwidacji klauzuli sumienia
  • Działań na rzecz realizacji gwarancji lokalnej dostępności gabinetów ginekologicznych, z uwzględnieniem również dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami
  • Zagwarantowania realizacji w szkołach zajęć z edukacji seksualnej (online lub offline) dla uczniów/uczennic opartej na standardach WHO prowadzonych przez specjalistki i specjalistów (specjaliści rozumiani jako autorytetki/ty w dziedzinie seksuologii i pedagogiki, psycholożki i psycholodzy, przedstawicielki/le organizacji społecznych)
  • Apelowania do rządu o zorganizowanie sieci ogólnodostępnych punktów świadczących poradnictwo dla młodzieży w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego online lub offline
  • Zwrócenia się przez RPO do Ministra Zdrowia o przygotowanie i ogłoszenie jednoznacznych wytycznych dotyczących przesłanki do przerywania ciąży związanej z zagrożeniem zdrowia osób w ciąży, wskazujących na konieczność respektowania przez lekarzy ginekologów zaświadczeń dotyczących zagrożenia zdrowia psychicznego osoby w ciąży.

 

Kolejnym punktem spotkania było przedstawienie pierwszego postulatu Zespołu opracowanego w formatce. Postulat został przygotowany przez przedstawicielkę Centrum Praw Kobiet i dotyczy proponowanych działań na rzecz zmiany definicji zgwałcenia (art. 197 k.k.). Będzie to jeden z pierwszych szerzej opisanych postulatów, które zostaną przedstawione RPO.

W tej części dyskusji bardzo ważną uwagą związaną z ostatnim obszarem podzieliła się z Zespołem Anna Tomaszewska z Akcji Demokracji, która przypomniała, że tysiące obywatelek i obywateli apeluje o zmianę nazwy warszawskiego Ronda Dmowskiego na Rondo Praw Kobiet. Przykładem przemocy w sferze symbolicznej jest fakt, że aby zapobiec postulowanej przez obywateli i obywatelki zmianie, posłowie partii rządzącej przygotowali projekt ustawy o zakazie zmieniania nazw tych ulic, skwerów, placów czy parków, których patroni to osoby wybitnie zasłużone. Projekt został już przegłosowany w Sejmie i czeka teraz na głosowanie w Senacie. (W Warszawie jedynie 170 spośród 5471 obiektów miejskich nosi nazwę, która upamiętnia dokonania kobiet.)

W kwestii wyboru postulatów do przedstawienia przez koordynatorkę w czasie spotkania z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i pracowni(cz)kami Biura RPO, Zespół zadecydował, że na spotkaniu zostanie krótko przedstawiony jeden postulat z każdego z sześciu wypracowanych obszarów (Przeciwdziałanie przemocy ze względu na płeć, Rodzice i dzieci, Sprawiedliwość reprodukcyjna, Aktywność zawodowa matek, Kobiety z niepełnosprawnościami i opiekunki osób z niepełnosprawnościami, Herstoria/Widoczność kobiet w przestrzeni publicznej/miejskiej), aby zilustrować szeroki wachlarz obszarów, jakimi zajmuje się Zespół. RPO będzie również poinformowany, że są to wyłącznie wybrane postulaty i otrzyma w formie pisemnej całą „mapę potrzeb”.

W kontekście trwającej wojny w Ukrainie uczestniczki spotkania podzieliły się między sobą informacjami o działalności pomocowej na rzecz uchodźczyń, jaką prowadzą ich organizacje. Przedstawicielka Fundacji Autonomia odniosła się także do podsumowania spotkania Zespołu Praw Uchodźców/czyń, odnotowując, że wśród wypracowanych postulatów brakuje perspektywy płci, uwzględniającej specyficzne potrzeby uchodźczyń. To kobiety stanowią większość w grupie uchodźczej docierającej do Polski. Jeśli działania podejmowane w odpowiedzi na kryzys wywołany zbrojną interwencją Rosji w Ukrainie mają być skuteczne i adekwatne, to kluczowe jest uwzględnienie perspektywy płci i odpowiedź na wyzwania i potrzeby kobiet, a także na przemoc, jakiej doświadczają. Agata Teutsch podkreśliła również konieczność takiego sposobu organizowania wsparcia, który pozostawi miejsce na partycypację samych zainteresowanych.

Prowadzące przypomniały uczestniczkom spotkania o zgłaszaniu przypadków łamania praw, dyskryminacji i przemocy instytucjonalnej do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

Termin kolejnego spotkania Zespołu Praw Kobiet zostanie wybrany w drodze głosowania w ankiecie (9 lub 10 maja).