- Osoby z niepełnosprawnościami i ich bliscy często nie mają dostępu do bezpłatnego, kompetentnego wsparcia w sprawach administracyjnych i czynnościach procesowych, takich jak pisanie odwołań od decyzji komisji orzeczniczych czy reprezentacja przed sądem
- W przypadkach łamania praw osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich, zwłaszcza w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia ich zdrowia lub życia, niezbędne jest zapewnienie im szybkiej instytucjonalnej ścieżki interwencyjnej
- Osoby z niepełnosprawnościami, których stan zdrowia nie rokuje poprawy, i którym ze względu na trwałe naruszenie sprawności organizmu orzeczenie powinno być przyznane na stałe, obecny system zmusza do ubiegania się o kolejne orzeczenia na czas określony
- Powszechne jest „uzdrawianie” na komisjach orzeczniczych i odbieranie „punktu siódmego” osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności
Na spotkaniu Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami Inicjatywy „Nasz Rzecznik” 6 kwietnia po długiej dyskusji uzupełniliśmy i przyjęliśmy kolejne postulaty ogólne i dotyczące orzekania osób z niepełnosprawnością (konsultowane i częściowo redagowane po spotkaniu). Postulaty te przekażemy do Biura RPO przed spotkaniem z Rzecznikiem 22 kwietnia.
- Postulaty ogólne:
1.1. Podniesienie jakości porad prawnych świadczonych w punktach porad prawnych. Finansowanie przez rząd, organizowanie przez samorządy we wszystkich gminach dostępnych architektonicznie punktów bezpłatnych porad prawnych oraz mediacji, uwzględniających problematykę i potrzeby osób z niepełnosprawnościami oraz osób je wspierających. W przypadkach szczególnie uzasadnionych potrzebami i sytuacją osób z niepełnosprawnością wsparcie w sprawach tego wymagających powinno być rozszerzane o pomoc w podstawowych czynnościach administracyjnych i procesowych (np. wsparcie w kontaktach z instytucjami, w przygotowaniu pism), a nawet reprezentację przed sądem.
Narzędziem ułatwiającym działalność punktów porad prawnych byłoby utworzenie ogólnopolskiej bazy ekspertów z zakresu prawa z kompetencjami niezbędnymi w kontaktach z osobami z niepełnosprawnościami oraz z instytucjami, z którymi stykają się osoby z niepełnosprawnościami. Grono ekspertów w bazie miałoby za zadanie służyć wsparciem merytorycznym w nietypowych, skomplikowanych i wymagających specjalistycznej wiedzy oraz doświadczenia tematach zgłaszanych do punktów porad prawnych przez osoby z niepełnosprawnościami oraz osoby je wspierające. Niezbędne jest, aby osoby obsługujące tego typu sprawy były zaznajomione ze specyfiką środowiska osób z niepełnosprawnościami, w tym z potrzebami komunikacyjnymi części z nich.
1.2. Uruchomienie szybkiej (24-godzinnej) ścieżki interwencyjnej w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadku łamania praw osób z niepełnosprawnościami i opiekunów, zwłaszcza w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia.
- Postulaty dot. orzekania osób z niepełnosprawnością:
2.1. Przyspieszenie ogłoszenia projektu zapowiadanej przez rząd od lat reformy orzecznictwa i przeprowadzenie szerokich, wystarczająco długich i rzeczywistych konsultacji społecznych przy aktywnym udziale środowiska osób z niepełnosprawnościami (osoby z niepełnosprawnością, osoby wspierające, eksperci). Zwrócenie uwagi rządzącym, że osoby z niepełnosprawnością i osoby je wspierające wyczekują reformy orzecznictwa z nadzieją, ale też z niepokojem, bo prace nad zmianami w orzecznictwie są utajnione (także w zakresie proponowanych narzędzi i procedury oceny naruszenia sprawności organizmu) i przeciągają się w czasie.
2.2. Gruntowne usprawnienie procedury orzekania, uwzględniające powszechnie zgłaszane problemy i zastrzeżenia:
- „uzdrawianie” na komisjach orzeczniczych,
- odbieranie „punktu siódmego” osobom o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- obawa wrażliwych z powodu choroby i niepełnosprawności osób przed procedurą orzekania o niepełnosprawności, w tym z powodu niezrozumiałej konieczności orzekania się w dwóch miejscach, i do tego – często – wciąż na nowo,
- brak lekarzy specjalistów (szczególnie psychiatrów) w komisjach orzeczniczych; orzekanie przez lekarzy innych niż właściwa dla osoby orzekanej specjalności,
- brak przygotowania (przeszkolenia) orzeczników do orzekania osób z niepełnosprawnością intelektualną, w tym osób nie posługujących się mową.
2.3. Wprowadzenie zasady wydawania osobom dorosłym orzeczeń o niepełnosprawności (i orzeczeń równoważnych) na stałe, jeżeli: 1) zostały wydane wcześniej przynajmniej trzy kolejne podobne orzeczenia na czas określony lub 2) kolejne podobne orzeczenia zostały wydane na czas określony na łączny okres co najmniej 10 lat.
2.4. Znowelizowanie wzoru wniosku – formularza, w tym:
– możliwość wpisania potrzeby uczestnictwa w procesie orzeczniczym osoby zaufanej wskazanej przez osobę orzekaną w celu wsparcia komunikacyjnego, emocjonalnego i informacyjnego w przypadku, gdy osoba z niepełnosprawnością nie potrafi/nie może opisać swojego rzeczywistego funkcjonowania (należy odnotować, że podobna formuła jest dopuszczona w przypadku zeznań świadków i pokrzywdzonych),
– wprowadzenie formularzy w formie edytowalnej.
Poruszając inne ważne dla nas kwestie mówiliśmy m.in. o problemie z rehabilitacją pocovidową, z dnia na dzień wycofywaną i wymagającą od pacjentów kilku wizyt u różnych lekarzy.
11 maja w godz. 17.30-19.00 planujemy spotkanie poświęcone problemom i postulatom dotyczącym zdrowia psychicznego. Zapraszamy na to spotkanie także uczestniczki i uczestników Zespołu Zdrowie i Zespołu Praw Opiekunek/ów. Liczymy też, że w spotkaniu wezmą również udział osoby niezwiązane dotąd z Inicjatywą.
26 kwietnia w 17.00-19.00 odbędzie się warsztat „TELEFONIŚCI”, który poprowadzą ekspertka i ekspert z Grupy Wsparcia Osób z Doświadczeniem Kryzysu Psychicznego TROP. Warsztaty są pierwszym wydarzeniem związanym ze szkoleniami i wzajemnym dzieleniem się wiedzą i doświadczeniem w ramach projektu Koalicja Infolinii Biura Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.
Kolejne spotkanie Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami odbędzie się 1 czerwca (środa) w godz. 18:00-19:30.
