• Prawa człowieka = prawa dziecka
• 93% dzieci wdycha toksyczne powietrze każdego dnia
• Dzieci są najbardziej narażone na skutki wdychania zanieczyszczonego powietrza
• Nawet krótkotrwała ekspozycja na zanieczyszczone powietrze powoduje u dzieci dekoncentrację, problemy z nauką, rozdrażnienie, apatię
• Władze rządowe i lokalne powinny jak najszybciej wprowadzić regulacje antysmogowe

 

24 kwietnia tematem spotkania Zespołu Zdrowie było prawo dzieci do oddychania czystym powietrzem, a gościnią i współprowadzącą Agnieszka Krzyżak-Pitura, prezeska Fundacja Rodzic w Mieście, członkini m. in. Zespołu Ochrony Środowiska/Klimat Inicjatywy „Nasz Rzecznik” i nowo wybrana radna warszawskiej dzielnicy Mokotów

 

Jednym z podstawowych praw człowieka jest prawo do oddychania czystym powietrzem i to prawo należy się również najmłodszym, tymczasem polskie dzieci żyją w najbardziej zanieczyszczonych miastach Europy. Według WHO aż 93% dzieci mieszkających w europejskich miastach oddycha powietrzem zanieczyszczonym na krytycznych poziomach. Dla rozwijających się płuc oznacza to m.in. ryzyko astmy, chorób układu oddechowego i opóźnień w wzroście. Miejski smog z samochodowych spalin obniża u najmłodszych na przykład zdolność uczenia się – powoduje zaburzenia koncentracji, co najbardziej dotyczy matematyki i języków obcych.

Agnieszka Krzyżak-Pitura opowiadała o złożonej na ręce Rzeczniczki Praw dziecka petycji w sprawie zadbania o prawo dziecka do oddychania czystym powietrzem. Kwestia była również poruszana na spotkaniu Zespołu Ochrona Środowiska/Klimat z Zastępcą RPO Valerim Vachevem 12 kwietnia 2024 r.

 

Jednym z proponowanych rozwiązań, które mogłyby znacząco przyczynić się do poprawy jakości powietrza jest uwzględnianie potrzeb dzieci w projektowaniu miejskiej przestrzeni i tworzenie tzw. szkolnych ulic. Szkolne ulice zakładają, że zarówno ulica dojazdowa do placówki oświatowej, jak i całe jej otoczenie, powinno być miejscem przyjaznym dla dzieci – wolnym od spalin, hałasu samochodowego i pozwalającym dzieciom na samodzielną, bezpieczną drogę do szkoły. Bardzo ważnym jest podkreślanie kwestii czystego powietrza wokół szkół, gdyż najczęściej myślimy o bezpiecznym dotarciu dziecka do szkoły jedynie w kontekście ruchu samochodowego i możliwych wypadkach, nie mówi się natomiast zbyt wiele o ekspozycji dzieci na zanieczyszczenie powietrza i konsekwencji z tym związanych.

• Szkolne ulice pod każdą szkołą, mogłyby zmniejszyć zanieczyszczenia toksycznym dwutlenkiem azotu aż o 23%

 

Dla przykładu, w stolicy Wielkiej Brytanii funkcjonuje już ponad 500 szkolnych ulic, inne miasta europejskie również wprowadzają z powodzeniem te rozwiązania u siebie – w całej Europie jest ich ponad 1300, natomiast w Polsce szkolnych ulic funkcjonuje tylko 6. Więcej o dobrych praktykach i rozwiązaniach można przeczytać w materiałach Fundacji Rodzic w mieście:

• https://rodzicwmiescie.pl/wp-content/uploads/2024/02/Szkolne-ulice.-Polityki-i-dzialania.pdf
• https://rodzicwmiescie.pl/wp-content/uploads/2024/01/Szkolna-Ulica-katalog.pdf

 

W ramach koordynowanej w Polsce przez Fundację Rodzic w Mieście akcji #StreetsforKids realizowanej przez Clean Cities Polska 24 maja rodzice, dzieci, społeczności i osoby aktywistyczne będą upominać się o tworzenie bezpiecznych ulic dla dzieci. Wszystkie zainteresowane wzięciem udziału w akcji osoby zachęcamy do zapoznania się z informacjami na jej temat: czym są szkolne ulice? oraz 6 kroków – jak zorganizować akcję na rzecz szkolnej ulicy 

Podczas spotkania rozmawiałyśmy również o tym w jaki sposób tworzyć szkolne ulice, aby ich funkcjonowanie nie wykluczało żadnej grupy społecznej, co wprost wiązało się z obawami, że szkolne ulice mogą oznaczać  utrudnienia dla osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich. Prezeska Fundacji Rodzic w Mieście wskazywała na szereg mitów, którymi chętnie posługują się osoby decydenckie niechętne zmianom i podkreślała jak ważna jest edukacja władz w zakresie narzędzi, jakimi może dysponować w swoich działaniach na rzecz czystego powietrza – szkolne ulice i strefy czystego transportu (SCT) tak, by zapewnić dostęp do rzetelnej i pełnej informacji mieszkankom i mieszkańcom.

 

 

Nadchodzące wydarzenia w Inicjatywie „Nasz Rzecznik”

• 10 maja 2024, Warszawa – “Polska w Unii Europejskiej – jakich praw chcemy na co dzień?”, Muzeum Warszawskiej Pragi, https://naszrzecznik.pl/polska-w-unii-europejskiej-jakich-praw-chcemy-na-co-dzien-wydarzenie-inicjatywy-nasz-rzecznik-10-maj/
• 14 maja 2024, Gliwice, debata lokalna Inicjatywy we współpracy z Fundacją Nieodkładalni, Gliwice, “Przewińmy Polskę! – o konieczności rozwoju sieci komfortek dla osób z niepełnosprawnościami i osób starszych”
• 16-17 maja (17:00-20:00) – zdalne szkolenie Anny Tomaszewskiej z Akcji Demokracji dotyczące prowadzenia kampanii społecznych i pisania petycji, zaproszenie i link do zapisów będzie przesłane mejlem
• 23 maja 2024, Mrągowo, debata lokalna Inicjatywy we współpracy z Instytutem Zdrowia i Hortiterapii oraz mrągowskim Cenrum Kultury, Mrągowo, „Spotkajmy się! Osoby uchodźcze w lokalnej społeczności to korzyść dla wszystkich”

Wydarzenia w Gliwicach i Mrągowie są częścią cyklu debat Inicjatywy „Nasz Rzecznik” w ramach programu Zaangażowania Obywatelskiego w Europie Środkowej wspieranego przez National Democratic Institute

• 24 maja 2024, Warszawa BRPO, Spotkanie Zespołu  Praw Kobiet z ZRPO Valerim Vachevem, BRPO ul. Długa 23/25, 12:00-13:3)
• 26-28 czerwca 2024, Warszawa – IX OFIP, 28 czerwca  – 1,5 godz. panel Inicjatywy na OFIP-ie

 

Ważne:
Zgłaszajmy i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania praw oraz postulaty i wnioski do RPO w prostym formularzu:  https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy
lub mailowo na adres biurorzecznika@brpo.gov.pl

Zgłoszenia w języku ukraińskim:
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-yak-otrimati-dopomogu-ukraina