Nasz Rzecznik

Bronimy praw obywatelskich

Warsztat dla osób uchodźczych i organizacji pomocowych w Biurze RPO

Agnieszka Łuczak, Anna Duniewicz

Jak działa Rzecznik Praw Obywatelskich? W jakich sprawach może podjąć interwencję? Kto może zwrócić się do RPO? Jak złożyć wniosek w języku polskim i ukraińskim? Jakie działania już podejmował Rzecznik w sprawie osób uchodźczych? Na te i wiele innych pytań padły odpowiedzi w trakcie warsztatu „Jak zgłaszać sprawę do RPO” dla osób uchodźczych z Ukrainy i organizacji pomocowych, zorganizowanego 8 listopada w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskim we współpracy z Inicjatywą „Nasz Rzecznik” przy wsparciu europejskiej Inicjatywy Civitates.

Dwujęzyczny warsztat, tłumaczony przez Bogdanę Kosmynę, poprowadziły: Joanna Villamar Villarreal, Naczelniczka Wydziału Przyjęć Interesantów w Biurze RPO oraz Olga Malachowska, ekspertka z Ukrainy udzielająca w Biurze RPO porad prawnych osobom uchodźczym. W wydarzeniu, które odbyło się w formule hybrydowej, uczestniczyły osoby w kryzysie uchodźczym oraz przedstawicielki i przedstawiciele organizacji pomocowych z Łodzi, Krakowa i Warszawy.

W pierwszej część warsztatu Joanna Villamar Villarreal przedstawiła zakres działań i kompetencje Rzecznika Praw Obywatelskich. Uczestnicy i uczestniczki spotkania usłyszeli m.in., że wnioski do RPO mogą składać osoby nie mające polskiego obywatelstwa, ale pozostające pod władzą RP. Składanie wniosków jest nieodpłatne i nie wymaga konkretnego formularza. Formularz, który znajduje się na stronie RPO ma ułatwić sporządzenie wniosku, ale nie jest obowiązkowy. Wniosek do Rzecznika nie może być anonimowy, ale osoba go składająca może poprosić o nieujawnianie danych osobowych. We wniosku konieczne jest opisanie problemu i wskazanie, jakiej interwencji osoba oczekuje. Można go złożyć w imieniu innej osoby, która nie może zrobić tego osobiście, za jej zgodą.

Rzecznik może podjąć interwencję „z urzędu” i samodzielnie prowadzić postępowanie, bez wcześniejszego wniosku. Może zwrócić się do instytucji o konkretne informacje, udostępnienie akt sprawy, zlecić wykonanie ekspertyz czy wydanie opinii. Może też zwrócić się z prośbą do Sejmu o zlecenie kontroli NIK oraz do organu wyższej instancji o kontrolę w podległej jednostce.

RPO nie ma inicjatywy ustawodawczej – nie może zmieniać przepisów prawa. Może jednak wpływać na kształt prawa – wskazywać instytucjom, co powinny zmienić, gdzie w prawie są luki, co nie działa i jak można to poprawić.

Rzecznik nie rozpatruje sporów między osobami prywatnymi. Interweniuje na linii człowiek-instytucja, w sytuacji łamania praw i w przypadkach dyskryminacji.

Prowadząca warsztat wyjaśniła też słuchaczom, na czym polega działanie Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur. Członkowie zespołu m.in. wizytują miejsca detencji: zakłady poprawcze, izby wytrzeźwień, szpitale psychiatryczne, domy pomocy społecznej, a także ośrodki dla cudzoziemców. Rzecznik może wizytować miejsca detencji bez uprzedzenia.

 

Ważne: Od marca 2022 r. w Biurze RPO działa infolinia dla interesantów posługujących się językiem ukraińskim lub rosyjskim. Podczas rozmowy można dowiedzieć się jak złożyć wniosek do Rzecznika, a także zasięgnąć informacji o przysługującym prawach i możliwościach wsparcia.

Bezpłatna infolinia RPO: 800-676-676

Poniedziałki 10.00-18.00.

Wtorek-piątek 8.00-16.00.

Pytania i wnioski można też wysyłać (również w języku ukraińskim) drogą mailową.

W drugiej części warsztatu Olga Malachowska przedstawiła przykłady interwencji Rzecznika Praw Obywatelskich, które dotyczyły sytuacji uchodźców i uchodźczyń z Ukrainy w Polsce. Przypomniała, że od 12 marca br. działa specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy na terytorium RP, a już w tym samym miesiącu RPO przedstawił uwagi do projektu zmiany specustawy, które zostały uwzględnione w toku jej nowelizacji.

Ponadto omówiła interwencje RPO w sprawie osób uchodźczych, m.in.:

Z pytań, jakie pojawiły się po prezentacjach wynikało, że osoby uchodźcze często nie znają swoich praw i boją się o nie występować. W takich sytuacjach, prowadzące warsztaty zachęcały do korzystania z bezpłatnej infolinii w języku ukraińskim i rosyjskim, która funkcjonuje w Biurze RPO.

Poza tym w Gdańsku, Katowicach i we Wrocławiu działają Biura Pełnomocników Terenowych RPO, zaś w 7 innych miejscowościach punkty przyjęć interesantów (Bydgoszcz, Koszalin, Kraków, Lublin, Słupsk, Szczecin i Wałbrzych).

Informacja o dyżurach prawników w tych punktach dostępna jest na stronie RPO:

https://bip.brpo.gov.pl/content/punkty-przyjec-interesantow

Osoby i organizacje mogą zgłaszać wnioski/skargi indywidualne do RPO w prostym formularzu dostępnym na stronie Biura RPO:

https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy

Formularz w języku ukraińskim:

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-yak-otrimati-dopomogu-ukraina

https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?lang=ua

 

Konsultacja merytoryczna tekstu: Joanna Villamar Villarreal, BRPO

 

 

Projekt wsparcia uchodźców wojennych z Ukrainy Fundusz Solidarności z Ukrainą – Inicjatywa „Nasz Rzecznik”, OFOP, jest realizowany przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” (OFOP) ze środków Network of European Foundations – Civitates

 

 

 

O nas

Polityka prywatności