Rządowy projekt ustawy o świadczeniu wspierającym, z wadliwie skonstruowanym, wybiórczym narzędziem oceny funkcjonalnej budzą nasz głęboki sprzeciw. Zamiast upodmiotowić osoby z niepełnosprawnościami – czemu miało służyć przypisanie świadczenia do osoby z niepełnosprawnością, zgodnie z ideą Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami – wykluczają ze wsparcia całe grupy tych osób, w tym osoby w spektrum autyzmu, osoby z niepełnosprawnością intelektualną, z doświadczeniem kryzysu zdrowia psychicznego czy z chorobami rzadkimi. A w konsekwencji – na trwale wiążą znaczną grupę osób z niepełnosprawnościami z opiekunkami i opiekunami, których bardzo wiele ustawa praktycznie z dnia na dzień pozostawi bez wsparcia. Ustawa łamie też zasadę ochrony praw nabytych i wyklucza ze wsparcia osoby dopiero wchodzące do systemu, które nie osiągną bardzo wysokiego progu punktowego.
Nie spełnia społecznych oczekiwań niski limit „dorabiania” do świadczenia pielęgnacyjnego, z jakiego na nowych zasadach skorzysta niewielka grupa osób wspierających te osoby z niepełnosprawnościami, które w wyśrubowanej skali oceny potrzeby wsparcia uzyskają minimum 70 na 100 możliwych punktów. Wbrew zapewnieniom strony rządowej, ustawa nie realizuje również wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r.
Bulwersuje brak konsultacji społecznych, niezgodny z zapisami KPON i hasłem „nic o nas bez nas”. Razi chaos i pośpiech, z jakim procedowana jest ustawa. Sam Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych podczas pierwszego czytania projektu w Sejmie przyznał, że zaproponowana hiszpańska skala BVD została umieszczona w projekcie rozporządzenia jedynie ze względu na wymogi procesu legislacyjnego.
Naszym zdaniem MRiPS „tylnymi drzwiami”, bez realnych konsultacji społecznych, przeprowadza tą ustawą reformę orzecznictwa, nie oferując jednocześnie osobom z niepełnosprawnościami ani osobom je wspierającym niezbędnych, długo oczekiwanych form wsparcia. Obawiamy się, że celem nie jest realizacja Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, ale kalkulacje wyborcze i optymalizacja budżetowa. Skalę oceny potrzeby wsparcia dopasowuje się w ustawie do zakładanego budżetu, a najwyższy wymiar wsparcia (dwukrotność renty socjalnej) otrzyma w skali kraju jedynie 50 tysięcy osób z niepełnosprawnościami, bo tylko tyle osób według szacunków rządu przekroczy próg 90 punktów.
Wbrew komunikatom strony rządowej, świadczenie wspierające nie jest DODATKOWYM świadczeniem, ponieważ zastępuje oraz radykalnie ogranicza możliwość nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Nie poprawia też sytuacji materialnej i życiowej osób z niepełnosprawnościami wymagających znacznego wsparcia poza nielicznymi wyjątkami, w tym rodzin z więcej niż jedną osobą z niepełnosprawnością, które uzyskają minimum 70 punktów w skali oceny potrzeby wsparcia. Jednak nawet w przypadku tych osób i grup, których sytuację to świadczenie poprawi, nie wpłynie ono znacząco na większą niezależność osób z niepełnosprawnościami, bo jest kwotowo za niskie.
Apelujemy do strony rządowej o wstrzymanie procedowania projektu ustawy w obecnym kształcie do czasu wypracowania w ścisłej współpracy ze stroną społeczną kompleksowych rozwiązań budujących autentyczny system wsparcia osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich. System ten obejmowałby planowaną ustawę o wyrównywaniu szans, asystencję osobistą, różne formy mieszkalnictwa wspomaganego, opiekę wytchnieniową i ułatwienia w zatrudnieniu. Apelujemy o rzeczywiste, szerokie, odpowiednio długie i dostępne konsultacje społeczne, które są wymagane prawem i niezbędne w przypadku tak ważnych reform.
Apelujemy także o to, by wszystkie partie polityczne, organizacje społeczne, zróżnicowane środowisko osób z niepełnosprawnością, osób je wspierających, ekspertów i sojuszników, włączyły się do wspólnej pracy ponad podziałami. Tak, by od 2025 r. wprowadzić w Polsce nowoczesny, kompleksowy i komplementarny system wsparcia – z orzekaniem w jednym miejscu, dopracowanymi świadczeniami oraz z powszechnie dostępnymi usługami.
– Oto główne filary stanowiska Inicjatywy „Nasz Rzecznik” w sprawie ustawy o świadczeniu wspierającym, przedstawione na dzisiejszym spotkaniu delegacji Zespołów Praw Osób z Niepełnosprawnościami i Praw Opiekunek/ów z Zastępcą RPO Valerim Vachevem, Pełnomocniczką RPO ds. wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, Moniką Wiszyńską-Rakowską i główną specjalistką w Zespole Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Agnieszką Jarzębską.
Zgłoszone przez nas uwagi można znaleźć tu:
https://naszrzecznik.pl/stanowisko-w-sprawie-projektu-ustawy-o-swiadczeniu-wspierajacym/
Dr Valeri Vachev podziękował za przedstawione postulaty i zapowiedział szczegółową analizę projektu ustawy o świadczeniu wspierającym z uwzględnieniem przekazanych przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” uwag. Zastępca RPO zgodził się, że świadczenie wspierające powinno być elementem w całościowym systemie wsparcia, obejmującym m.in. asystencję osobistą i wsparcie wytchnieniowe.
Relacja ze spotkania z ZRPO 8 maja na BIP RPO:
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zrpo-spotkanie-nasz-rzecznik-swiadczenie-wspierajace?fbclid
Fot. Grzegorz Krzyżewski/BRPO
Stanowisko Inicjatywy „Nasz Rzecznik” w sprawie projektu ustawy o świadczeniu wspierającym oraz przedstawionego przez stronę rządową formularza oceny potrzeby wsparcia:
https://naszrzecznik.pl/stanowisko-w-sprawie-projektu-ustawy-o-swiadczeniu-wspierajacym/
