- Jak w roku wyborczym dotrzeć do polityków i polityczek, kandydatów i kandydatek do parlamentu, by uzyskać od nich odpowiedzi na ważne dla nas pytania, postulaty, zagadnienia w tym te dotyczące “tęczowych rodzin”?
- Wypracowanie apelu do Rzecznika w sprawie Samorządowych Kart Praw Rodzin to nasze pilne zadanie. SKPR-y są równie, a być może bardziej niebezpieczne niż uchwały „anty-LGBT”, ponieważ mają tę samą dyskryminująca treść, choć podaną w bardziej miękkiej formie. W kontekście rozdziału środków unijnych nie może dochodzić do łamania praw podstawowych, a SKPR-y tym właśnie są.
Ostatnie wydarzenia:
13 stycznia odbyło się spotkanie Rzecznika Praw Obywatelskich z przedstawicielami/kami Zespołu Ochrona Środowiska/Klimat Inicjatywy „Nasz Rzecznik”. W trakcie padła prośba Rzecznika, aby przesyłać do Biura RPO materiały i ekspertyzy dotyczące tematów poruszanych na spotkaniu. Dotyczy to również naszego zespołu i spraw przedstawionych dotychczas RPO.
24 stycznia miało miejsce spotkanie Rzecznika Praw Obywatelskich z koordynatorami/kami zespołów Inicjatywy „Nasz Rzecznik”. Nasz zespół reprezentowała koordynatorka Justyna Nakielska (Kampania Przeciw Homofobii), która streściła swoje wystąpienie podczas spotkania z RPO. Podziękowała za pisma Rzecznika w sprawie uchwał „anty-LGBT”, a następnie skupiła się na Samorządowej Karcie Praw Rodzin. Jej zdaniem SKPR-y są równie, a być może bardziej niebezpieczne niż uchwały „anty-LGBT”, ponieważ mają de facto tę samą dyskryminująca treść, podaną jednak w bardziej miękkiej formie. – Potrzebujemy interwencji RPO w tej sprawie – mówiła.
Kolejny temat, który poruszyła Justyna Nakielska, to fundusze unijne a prawa podstawowe. Zespół Praw Osób LGBTQ+ dostrzega ogromną potrzebę zaangażowania RPO w kwestie monitorowania funduszy unijnych pod kątem niedyskryminacji i przestrzegania praw podstawowych. Brakuje jasnej, czytelnej informacji o naborze do Komitetów Monitorujących. Informacje o naborach ciężko znaleźć na stronach poszczególnych województw, łatwo je przegapić – tak nie powinno być, to utrudniony dostęp do informacji publicznej.
– Zależy nam też na szybkiej aktualizacji przewodnika dla sędziów i pełnomocników o postępowaniu przy uzgadnianiu płci – mówiła na spotkaniu Justyna Nakielska. Istnieje potrzeba jego pilnej publikacji i wdrażania. – Apelujemy też, by Rzecznik Praw Obywatelskich przeprowadzał badania antydyskryminacyjne dwa razy w roku. Postulujemy o prowadzenie badań akt postępowań o ustalenie płci. Ostatnie badania dotyczyły akt do 2015 r.
Podsumowanie spotkania z RPO 24 stycznia:
3 lutego odbyło się spotkanie przedstawicieli_ek sygnatariuszy/szek listu w sprawie dymisji dr Hanny Machińskiej z RPO i jego zastępcą, prof. Wojciechem Brzozowskim. W spotkaniu z ramienia Biura RPO wzięli udział: Maciej Nowicki (Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Grupa Granica), Katarzyna Batko-Tołuć (Inicjatywa „Nasz Rzecznik”, OFOP), Anna Błaszczak-Banasiak (Amnesty International), Karolina Gierdal (Kolektyw Szpila, Stowarzyszenie Lambda Warszawa), Joanna Gzyra-Iskandar (OFOP, „Nasz Rzecznik”), Magdalena Pecul-Kudelska (Obywatele RP). Karolina Gierdal opowiedziała o wrażeniach z tego spotkania.
– Sygnalizowaliśmy obawy dotyczące małej aktywności Zespołu ds. Równego Traktowania. W związku z tym chcemy się spotkać z zastępcą RPO Valerim Vachevem. Dopytywaliśmy RPO, czy będzie reagował na mowę nienawiści w trakcie kampanii wyborczej i wykorzystywał swój mandat do ochrony praw człowieka zawsze, gdy będą one naruszane. Prof. Wiącek takie działania zadeklarował. Dodał też, że będzie również reagował na przejawy mowy nienawiści wobec osób LGBT+, które w aktualnym stanie prawnym są chronione przed tego rodzaju aktami nienawiści.
Interwencje RPO w odpowiedzi na nasze postulaty w styczniu 2023:
- RPO wsparł postulat Zespołu Praw Kobiet w sprawie urlopów rodzicielskich i dyrektywy work-life balance (postulat zgłoszony przez Fundację Rodzic w mieście m.in. na spotkaniu z RPO 2 grudnia 2022 r.).
W swoim wystąpieniu RPO wnioskuje m.in., by urlop rodzicielski dla każdego rodzica wynosił 100% uposażenia. Przepisy przyznające ojcu dziecka zasiłek w wysokości jedynie 70% podstawy wymiaru zasiłku, podczas gdy matce – 81,5%, powodowałyby dalsze wypychanie kobiet z rynku pracy.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-zycie-zawodowe-prywatne-rodzicow-dyrektywa-implementacja
Sprawa nie spotkała się z przychylnością Sejmu, a obecnie sprawa trafiła do Senatu. Staramy się jako Inicjatywa podejmować dalsze działania.
- W odpowiedzi na postulat Fundacji Różowa Skrzyneczka i Zespołu Praw Kobiet, RPO zwrócił się do resortu finansów w sprawie obniżenia VAT na kubeczki menstruacyjne, co przyczyniłoby się do ograniczenia „ubóstwa menstruacyjnego”.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-kubeczki-menstruacyjne-vat-mf
- W odpowiedzi na postulat Zespołu Praw Opiekunek/ów dotyczący wydłużenia okresu opłacania składek emerytalno-rentowych na osobę pobierającą świadczenie opiekuńcze (obecnie odprowadzanych tylko przez minimalny okres uprawniający do najniższej emerytury – 20 lat dla kobiety i 25-lat dla mężczyzny) na cały okres sprawowania opieki, zastępca RPO Stanisław Trociuk wystąpił do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg.
Wystąpienie RPO i odpowiedź Stanisława Szweda, sekretarza stanu w MRiPS:
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-opiekunowie-ozn-skladki-oplacanie-mrips-odpowiedz
- Rzecznik Praw Obywatelskich i pełnomocniczka RPO ds. wdrażania Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, Monika Wiszyńska-Rakowska, podjęli interwencję w sprawie siłowego przytrzymania dziecka w spektrum autyzmu, które spowodowało u niego obrażenia ciała.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/interwencja-silowe-przytrzymanie-dziecko-autyzm
RPO zwrócił się do Kuratora Oświaty i Komendanta Policji o wyjaśnienia w sprawie.
O wprowadzenie zakazu stosowania przemocowego, siłowego unieruchamiania osób z niepełnosprawnościami i w spektrum autyzmu wnioskowali do RPO samorzecznik w spektrum autyzmu Jan Gawroński z Klubu Świadomej Młodzieży przy Fundacji Autism Team oraz Zespół Edukacja Włączająca Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.
- Zespół Praw Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Biurze RPO zwrócił się do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie skargi indywidualnej dotyczącej żądania w sprawie o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przez Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy dostarczenia przez matkę dorosłej osoby z autyzmem i niepełnosprawnością intelektualną m.in. opisu zakresu czynności opiekuńczych i pielęgnacyjnych wykonywanych przy synu. Opis miał uwzględniać, ile razy w tygodniu, ile razy dziennie i w jakich ramach czasowych dana czynność jest wykonywana, pod rygorem pozostawienia wniosku o świadczenie bez rozpatrzenia. Przedstawicielka RPO prosiła o przedstawienie stanowiska w sprawie, szczególnie odnośnie zasadności i podstaw prawnych żądań Urzędu oraz rozważenie podjęcia stosownych działań. Sprawa była podjęta przez Zespół Praw Opiekunek/ów i przedstawiana RPO także na spotkaniach z Rzecznikiem.
Jako koalicja organizacji możemy wspólnie działać i wspierać ważne dla nas tematy.
Bieżące i nowe sprawy:
Po raz pierwszy w pracach naszego zespołu wzięła udział adwokatka Karolina Gierdal, przedstawicielka Lambdy.
Anna Szymkowiak z poznańskiej Fundacji „Akceptacja” opowiedziała o projekcie, który aktualnie realizują. Jest to wsparcie medyczne ukierunkowane na osoby uchodźcze LGBT+, nie tylko z Ukrainy. W ramach projektu udzielana jest pomoc osobom trans, w tym diagnostyka, badania poziomu hormonów, badania USG. Wszystko to w bezpiecznej przestrzeni, aby osoby LGBT nie czuły strachu i niepewności. Oferowane są m.in. badania wyjazdowe w punktach noclegowych, konsultacje pielęgniarskie, konsultacje dermatologiczne minimum 2 razy w miesiącu, w tym badania dermatoskopem. Istnieje też możliwość dojazdu z badaniami do osób, które potrzebują pomocy, także do Ukrainy (Lwów). – Wiemy np., że trans kobiety, które nie mają zmienionych dokumentów, nie zostaną z Ukrainy wypuszczone, a mają obecnie problem z prowadzeniem kuracji hormonalnej – mówiła Anna Szymkowiak.
Osoby LGBT boją się wizyt u lekarzy, gdyż mogą się spotkać z dyskryminacją, stygmatyzacją „klauzulą sumienia” lekarzy, niezrozumieniem w kwestiach prokreacji związków jednopłciowych. Osoby trans potrzebują np. badań poziomu hormonów, ale zgodnych z płcią odczuwaną i tutaj trafiają na mur, nie mają możliwości otrzymania skierowania. Zdarza się, że przy wizycie w laboratorium personel wyraża zdziwienie, dlaczego potrzebne są badania poziomu hormonów „innej” płci.
Fundacja Akceptacja może też wspierać osoby uchodźcze LGBT z innych krajów (też z granicy polsko-białoruskiej) i z Polski. Jest to projekt pilotażowy, realizowany do maja. Anna Szymkowiak zwróciła się z apelem do przedstawicielek uczestniczących w spotkaniu organizacji o udostępnianie kontaktu osobom potrzebującym wsparcia w omówionym obszarze.
Pytania do polityków i polityczek
Chcemy w roku wyborczym dotrzeć do polityków i polityczek i kandydatów/ek w nadchodzących wyborach z pytaniami dotyczącymi ważnych dla nas kwestii w różnych obszarach praw obywatelskich, zachowując jednocześnie niezależność Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.
Milena Adamczewska z “Miłość nie wyklucza” przypomniała, że w 2019 r. powstała “Deklaracja Kongresu LGBT+ “, w której zebrane są postulaty dotyczące “tęczowych rodzin” przywołane przez szereg organizacji. Można bazować na tej deklaracji, która już jest i przygotować pakiet postulatów społeczności LGBT. “Miłość nie wyklucza” opracowała też poradnik dla polityczek i polityków. Ważne jest też, jak technicznie przygotować tę akcję i jak ją przeprowadzić, by nie powielać się z innymi tego typu inicjatywami.
Trwają prace grupy roboczej nad aktualizacja przewodnika RPO w postępowaniach o ustalenie płci metrykalnej. Termin na nadsyłanie materiałów przez osoby piszące to koniec lutego, w marcu planowane są działania redakcyjne i przekazanie przewodnika do BPRO.
Wypracowanie apelu do Rzecznika w sprawie Samorządowych Kart Praw Rodzin to nasze pilne zadanie. Na stronie RPO nie ma wymienionych samorządów, które przyjęły uchwały w sprawie SKPR. Boimy się, że brak tego wskazania może oznaczać, że samorządy te będą mogły na równi z innymi ubiegać się o środki unijne, a przecież uchwały w sprawie SKPR to łamanie zapisów Karty Praw Podstawowych. Ta informacja powinna znajdować się na oficjalnej stronie RPO, a sam Rzecznik również powinien jako instytucja raportować do ministerstwa w sprawie naruszenie praw podstawowych, ale częściej niż raz do roku. Musimy przypomnieć Rzecznikowi, że jeszcze w tamtym roku obiecał przyjrzeć się SKPR-om.
Karolina Gierdal zwróciła uwagę, że były RPO, Adam Bodnar, wypracował już stanowisko w sprawie SKPR-ów i jest ono zawarte w liście do burmistrza Kobyłki. Postanowiły/liśmy, że apel do RPO przygotujemy w ciągu najbliższego miesiąca.
Chcemy również doprowadzić do spotkania członków i członkiń Inicjatywy „Nasz Rzecznik” z Zespołem ds. Równego Traktowania w BRPO. Jednym z tematów byłoby odniesienie się RPO do kwestii praw podstawowych w kontekście rozdziału funduszy unijnych. W najbliższych dniach będziemy zastanawiać się nad doprecyzowaniem agendy takiego spotkania.
Ważne:
Zgłaszajmy i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania praw oraz postulaty i wnioski do RPO w prostym formularzu:
https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy
Ważne szkolenia:
15 marca w godz. 9.00-11.00 i 17.00-19.00 odbędzie się szkolenie pt. „Społeczne i psychologiczne aspekty zaginięć. Doświadczenia Fundacji ITAKA” dla pracowników/czek infolinii pomocowych i organizacji z Koalicji Infolinii. Poprowadzi je Agata Nowacka, psycholożka i koordynatorka Zespołu Poszukiwań i identyfikacji Fundacji ITAKA.
W II połowie maja przewidziane jest kolejne szkolenie w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich pod hasłem “Jak zgłaszać sprawy do RPO” dla Koalicji Infolinii, ale też organizacji z Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.
Kolejne spotkanie zespołu Praw Osób LGBTQ+: 23 marca godz. 17.00.
