Podczas pierwszego spotkania Zespołu Praw Osób LGBTQ+ inicjatywy „Nasz Rzecznik” poruszyliśmy szereg problemów, z jakimi mierzą się w Polsce osoby nieheteronormatywne/ niecispłciowe i ich bliscy.
Justyna Nakielska (Kampania Przeciw Homofobii) podkreślała, że osoby LGBTQ+ to grupa społeczna szczególnie narażona na dyskryminację, wykluczenie i przemoc. Zgłosiła potrzebę spotkania RPO z osobami LGBTQ+ i organizacjami działającymi na ich rzecz. Społeczność osób LGBTQ+ potrzebuje wsparcia. Dramatyczna jest też sytuacja trzeciego sektora w Polsce za rządów PiS – odcinanie funduszy rządowych, ograniczanie organizacjom praw człowieka dostępu do szkół, nagonka i wzrost mowy nienawiści w przestrzeni publicznej.
Dużo mówiliśmy o problemie „pogromobusów” na ulicach polskich miast i o powszechnym przyzwoleniu na mowę nienawiści. Stowarzyszenie Tolerado przypomniało o swoim wniosku do RPO o przystąpienie do strategicznej sprawy toczącej się przed Sądem Okręgowym w Gdańsku przeciwko Fundacji Pro-Prawo do Życia.
Dorota Stobiecka z organizacji My Rodzice – stowarzyszenie matek, ojców i sojuszników osób LGBTQIA i Ida Mickiewicz-Florczak (Fabryka Równości) podnosiły problem braku edukacji antydyskryminacyjnej w szkołach. W systemie edukacyjnym ważne jest tworzenie instytucji „rzeczników równości”. Dorota Stobiecka apelowała też, by w przekazie RPO jako instytucji, która broni praw obywatelskich, pojawiło się słowo RODZINA, dziś zawłaszczone przez skrajnie prawicową narrację. Rodzina pojmowana jako wspólnota, która chroni jej członków przed homofobią, wykluczeniem, stresem mniejszościowym.
Definicję rodziny zniekształcają Samorządowe Karty Praw Rodzin – mówiła Ida Mickiewicz-Florczak. Zdaniem Justyny Nakielskiej w sprawie SKPR powinien interweniować RPO. Rzecznik Praw Obywatelskich do tej pory zaskarżył też część uchwał antyLGBT i powinien kontynuować ich zaskarżanie.
Ważnym problemem jest nieprzestrzeganie prawa dotyczącego transkrypcji aktów urodzenia dzieci par jednopłciowych, urodzonych za granicą Polski.
Niektóre praktyki wobec osób transpłciowych mogą nosić znamiona tortur – przedłużające się do kilku lat postępowania sądowe o zmianę danych metrykalnych, zlecanie przez sądy kolejnych opinii biegłych, przedłużające się diagnozy psychiatryczne, wykonywane w celu przedstawienia przed sądem, absurdalne pozywanie rodziców.
Sprawy o zmianę danych metrykalnych rzadko kończą się po jednej rozprawie, a powinien to być standard. Padło pytanie, czy RPO mógłby wypracować zalecenia dla sądów, w jaki sposób procedować wnioski o zmianę danych metrykalnych. Potrzebne są wytyczne dla sędziów, jak powinni procedować sprawy tranzycji prawnej (Tolerado).
Anna Tomaszewska (Akcja Demokracja) i Jacek Jasionek (Tolerado) podnieśli też postulat, by RPO dołączał do postępowań w sprawie marszów równości, monitorował proces przygotowania do marszów, a Biuro RPO przesyłało informację do władz samorządowych dotyczącą związanych z marszami aspektów prawnych. Organizatorzy marszów równości często nie mają pewności, czy dostaną zgodę; obawiają się, czy w ostatniej chwili nie będzie zakazu marszu – to są formy represji.
Bardzo pomocne byłoby przygotowanie przez Biuro RPO argumentacji dla prezydentów miast, dlaczego Marsze Równości powinny się odbywać, dlaczego ich zakazywanie jest niezgodne z prawem. Bo przecież „Nie ma wolności bez marszu równości!”
W Sejmie jest także ustawa “Stop LGBT” Kai Godek, godząca w konstytucyjne wolności słowa i zgromadzeń, której proces legislacyjny wymaga monitorowania, czy nie zostanie wznowiony.
Ważne jest monitorowanie ustaw i spraw sądowych dotyczących znieważenia osób LGBTQ+. Należy stworzyć rejestr przestępstw z nienawiści i ułatwić zgłaszanie nadużyć w tej sprawie (Anna Tomaszewska, Akcja Demokracja). RPO mógłby zgłosić potrzebę zmiany kodeksu karnego, by uwzględniał przestępstwa z nienawiści i przesłankę wynikającą z orientacji seksualnej i tożsamości płciowej oraz cech płciowych.
Jako instytucja publiczna stojąca na straży praw obywatelskich urząd RPO mógłby prowadzić rejestr przestępstw z nienawiści motywowanych uprzedzeniami dotyczącymi orientacji seksualnej i tożsamości płciowej. Obecnie instytucje publiczne nie prowadzą rejestracji takich przestępstw, więc są one instytucjonalnie niewidoczne. Rzecznik mógłby je zbierać i publikować w tej sprawie raporty, a obywatelki i obywatele mogliby te przestępstwa łatwo zgłaszać RPO.
Pojawił się też postulat zaangażowania się RPO we wzmocnienie głosu sądu apelacyjnego z 11 lutego w sprawie pozwu 16 osób przeciwko homofobicznym wypowiedziom Kai Godek. Sąd uznał, że pozywający mają legitymację czynną do pozywania Kai Godek o ochronę dobrego imienia, mimo, że pozywana nie wymieniła żadnej z tych osób z nazwiska. To pierwszy taki wyrok w sprawach dotyczących osób LGBT.
Zdaniem uczestników/czek spotkania ważna jest też reakcja RPO w sprawie ograniczania wstępu do szkół organizacjom społecznym, w tym wspierającym młodzież LGBTQ+. Kurator Barbara Nowak postanowiła zakazać wstępu do szkół organizacjom wspierającym młodzież LGBTQ+.
Wielkim wsparciem byłoby złożenie przez RPO tzw. Shadow Report do rządowego raportu o przestrzeganiu praw człowieka w Polsce w ramach procedury Powszechnego Przeglądu Okresowego ONZ (Universal Periodic Review), uwzględniającego prawa osób LGBTQ+.
Poruszone na pierwszym spotkaniu problemy i postulaty będziemy rozwijać na kolejnym spotkaniu Zespołu, zaplanowanym na 18 marca w godz. 17:30-19:00.
* * *
Nieustannie zachęcamy do zgłaszania przypadków dyskryminacji i naruszania praw obywatelskich Rzecznikowi Praw Obywatelskich:
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/jak-mozna-zwrocic-sie-do-rpo
Jako inicjatywa „Nasz Rzecznik” będziemy współtworzyć projekt KOALICJI INFOLINII – informatora RPO o liniach, telefonach i organizacjach pomocowych, koordynowany przez panią Joannę Troszczyńską-Reyman. Zapraszamy do włączenia się w te prace osoby i organizacje, które prowadzą linie wsparcia i telefony alarmowe, i które mogą pomóc w kwestiach zapewnienia dostępności informatora.
#naszeprawa
#NaszRzecznik
