Spotkanie Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami 27 września

Anna Duniewicz, Agnieszka Łuczak, Roman Szacki

– Ujednolicenie na terenie całego kraju wysokości dopłat i zapewnienie szerszego dostępu do turnusów rehabilitacyjnych dla osób z niepełnosprawnością – dziś w niektórych miastach czeka się na dofinansowany turnus 10 lat!;

– Możliwość korzystania z leczenia uzdrowiskowego dla osób z doświadczeniem kryzysu zdrowia psychicznego; wsparcie w sanatoriach powinno być dostosowane do potrzeb tych osób;

– Rozszerzenie ulgi rehabilitacyjnej – odstąpienie od wymogu odliczania od dochodu kosztu zakupu leków dopiero od wydatków powyżej 100 zł w jednym miesiącu;

– Zmiana Kodeksu karnego, by uwzględniał przestępstwa z nienawiści i przesłankę wynikającą z niepełnosprawności;

– Uznanie, że każde siłowe przytrzymanie osoby w spektrum autyzmu i osoby z niepełnosprawnością przekracza granice interwencji terapeutycznej i jest przemocą;

– Potępienie niedawnej skandalicznej wypowiedzi małopolskiej kuratorki oświaty Barbary Nowak o tym, że “równe traktowanie wszystkich to lewacka utopia” a „w szkole jej emanacją jest edukacja włączająca”

– to część spraw i postulatów, poruszonych podczas zdalnego spotkania Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami Inicjatywy „Nasz Rzecznik” 27 września.

Na początku spotkania podsumowaliśmy bardzo dobre spotkanie Rzecznika Praw Obywatelskich z Zespołem Praw Osób z Niepełnosprawnościami, które odbyło się w Biurze RPO i online 6 września.

– Myślę, że zarówno sam Rzecznik, jak i jego współpracownicy stworzyli świetny klimat współpracy. Czuło się wsparcie i życzliwość z ich strony – podsumował tamto wydarzenie Roman Szacki. Podobną opinię wyraziła Katarzyna Król, która oceniła spotkanie z RPO jako kolejny dowód na gotowość Prof. Wiącka do wspólnej walki o prawa osób z niepełnosprawnościami.

6 września otrzymaliśmy też jako Inicjatywa pismo od Rzecznika Praw Obywatelskich w odpowiedzi na pierwsze zgłoszone przez nas postulaty. Wraz z listem przewodnim zostało ono przesłane wszystkim zespołom koalicji „Nasz Rzecznik”.

Anna Duniewicz odczytała fragmenty pisma odnoszące się do działań Rzecznika w obszarze praw osób z niepełnosprawnościami. RPO zaproponował w nim m.in. przygotowanie wystąpień generalnych w sprawie postulatów z zakresu reformy orzecznictwa („kwestia kluczowa, wielokrotnie poruszana w wystąpieniach generalnych RPO, która stanowi punkt wyjścia dla innych programów, np. deinstytucjonalizacji”), niewystarczającej wobec potrzeb osób  z niepełnosprawnością wysokości zasiłku pielęgnacyjnego, niezrozumiałego zróżnicowania wysokości dodatku pielęgnacyjnego oraz zasiłku pielęgnacyjnego, niskiego wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami i niedostatecznego działania w tym zakresie służb zatrudnienia, niewystarczającej pomocy kierowanej do rodzin zastępczych.

„W zainteresowaniu Rzecznika pozostają zagadnienia w zakresie edukacji włączającej, systemowego wsparcia finansowego w ramach tzw. budżetu osobistego, dostępności cyfrowej, wsparcia udzielanego uchodźcom z niepełnosprawnościami.” – pisze RPO. „W związku ze skierowanym postulatem dotyczącym pełnego zwrotu kosztów dowozu dziecka do wybranej placówki oświatowej, ale też amortyzacji samochodu, zostało skierowane wystąpienie do Ministerstwa Edukacji i Nauki. W nawiązaniu do zgłoszonego postulatu zniesienia wewnątrzszkolnego systemu oceniania, chciałbym poinformować, że aktualnie w Biurze Rzecznika prowadzone są analizy dotyczące wpływu oceny z zachowania na cały proces edukacyjny. Szereg postulowanych przez Państwa działań został uwzględniony w projektach aktów prawnych skierowanych do konsultacji publicznych bądź w projektach, które mają zostać skierowane do konsultacji publicznych w najbliższym czasie”.

Rzecznik wsparł także i zadeklarował działania w odpowiedzi na postulaty Zespołu Praw Opiekunek/ów.

– Ważne, by zgłaszać RPO skargi w sprawach indywidualnych – podkreśliła koordynatorka Inicjatywy. – Im więcej będzie zgłoszonych indywidualnych skarg w danej sprawie, tym silniejsze oddziaływanie i większa możliwość zmian systemowych w tym obszarze.

W liście do Inicjatywy „Nasz Rzecznik” RPO zwrócił się także z prośbą, by skargi indywidualne, sprawy i postulaty kierować przez formularz na stronie:

https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy

Do formularza można, choć nie trzeba, dołączyć opracowanie postulatu w formatce. Anna Duniewicz poprosiła członków/kinie zespołów o informację o przekazywanych postulatach, by mogła je też przesłać do Centrum Projektów Społecznych Biura RPO.

Nawiązując do skarg na łamanie praw osób z niepełnosprawnościami, Katarzyna Król zaproponowała napisanie stanowiska/sprzeciwu Inicjatywy „Nasz Rzecznik” wobec skandalicznej wypowiedzi kuratorki oświaty Barbary Nowak, która m.in. twierdzi, że, cyt: „Równe traktowanie wszystkich to lewacka utopia. W szkole jej emanacją jest edukacja włączająca”. Oburzające słowa małopolskiej kurator oświaty określono na spotkaniu jako szykany. Trwa kampania społeczna „Szkoła przyjazna dla autyzmu” i również w ramach tej kampanii można będzie odnieść się do słów kuratorki.

Pod hasłem „Szkoła przyjazna dla autyzmu” 23 września w łódzkiej Fabryce Aktywności Miejskiej odbyło się ważne, emocjonalne spotkanie samorzeczników w spektrum autyzmu z przedstawicielkami BRPO, współorganizowane przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik”.

„Szkoła przyjazna dla autyzmu” – spotkanie przedstawicieli Biura RPO z samorzeczni(cz)kami w spektrum autyzmu, Łódź, 23 września

Kolejne spotkania lokalne samorzeczników i przedstawicieli Biura Rzecznika zaplanowano w Chełmie, Kowalu, Kutnie, Poznaniu i Warszawie. Wydarzenie w Chełmie 11 października będzie poświęcone dorosłości osób w spektrum autyzmu, w tym środowiskowym domom samopomocy i tematyce zatrudnienia.

Koordynatorka Inicjatywy, Anna Duniewicz, przypomniała również o realizowanym przez Inicjatywę projekcie Solidarności z Ukrainą, który skierowany jest także do uchodźców z niepełnosprawnościami. https://naszrzecznik.pl/dzialania-na-rzecz-uchodzczyn-cow-wojennych-w-lodzi-fundusz-solidarnosci-z-ukraina/

Kolejnym poruszonym na spotkaniu tematem był otrzymany przez Inicjatywę w połowie września list z Biura Rzecznika Praw Pacjenta, skierowany do Zespołu Zdrowie. RPP odniósł się w nim do problemów zgłaszanych przez ten zespół. Odpowiedź dotyczyła głównie kwestii zmiany wyceny świadczeń rehabilitacji domowej (sprawa wielokrotnie poruszana przez Urszulę Jaworską) oraz przerwanej praktycznie z dnia na dzień rehabilitacji po przebytej chorobie COVID -19, o czym alarmował dr Tomasz Karauda. Spotkanie z Zespołem Zdrowie i późniejsza korespondencja przyczyniły się do podjęcia przez RPP kolejnych kroków w obu sprawach.

10 czerwca Rzecznik Praw Pacjenta wystąpił do Centrali NFZ w sprawie dalszej organizacji rehabilitacji dla pacjentów po przebyciu choroby COVID-19 po 30 czerwca 2022 r.

„W odpowiedzi uzyskaliśmy informację – czytamy w liście RPP – że NFZ zwrócił się do Ministerstwa Zdrowia z prośbą o nowelizację zapisów rozporządzenia, które zapewnią dostępność rehabilitacji dla osób, które jej wymagają po przebyciu COVID-19. 30 sierpnia 2022 r. opublikowane zostało rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie rehabilitacji leczniczej po przebytym COVID-19. Okres realizacji programu pilotażowego został wydłużony z 24 do 28 miesięcy. Rzecznik będzie dalej monitorował sytuację.”

W kwestii wyceny świadczeń rehabilitacyjnych, 22 lutego 2022 r. Rzecznik Praw Pacjenta wystąpił do ministra zdrowia, wyrażając gotowość do udziału w zapowiadanym spotkaniu ministra z przedstawicielami Krajowej Izby Fizjoterapeutów. „Ze względu na brak odpowiedzi na tę propozycję rzecznik ponownie wystąpił do ministra zdrowia z zapytaniem o przebieg toczących się rozmów i z prośbą o informacje o planowanych dalszych działaniach. Obecnie oczekujemy na odpowiedź.”

Anna Duniewicz zauważyła, że odpowiedzi RPP wpisują się w międzyzespołowe postulaty formułowane podczas spotkań różnych grup. Planujemy przekazać Rzecznikowi Praw Pacjenta także postulaty z obszaru zdrowia psychicznego, nad którymi pracuje grupa redakcyjna.

Magdalena Żebrowska (Fundacja eFKropka) poinformowała, że planowana jest zmiana ustawy o leczeniu uzdrowiskowym, i że zamierza odnieść się w postulatach do proponowanych zmian. Zaproponowała opracowanie i przekazanie postulatu dotyczącego leczenia uzdrowiskowego oraz rehabilitacji osób ze zdiagnozowaną schizofrenią również do Rzecznika Praw Pacjenta i PFRON-u. Instytucje te otrzymają także Manifest zdrowia psychicznego Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.

Koordynator Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami Roman Szacki poinformował, że 12 września odbyło się kameralne spotkanie uczestników ruchu społecznego Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją na temat „Podmiotowość osób z niepełnosprawnościami – jakie rozwiązania systemowe są najpilniejsze?”. W spotkaniu wziął udział uczestnik ruchu Paweł Wdówik, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

Samorzecznik Jan Gawroński zaproponował zorganizowanie zdalnego międzyzespołowego spotkania dotyczące postulatu uznania holdingu jako przestępstwa z art. 157 kk §3 i postulował zaostrzenie prawa. „Jeśli sprawca działał nieumyślnie wobec osoby z niepełnosprawnością intelektualna, spektrum autyzmu, niepełnosprawnością sprzężoną, wobec której nie były odpowiednio zaspokojone własne potrzeby edukacyjne, podlega obligatoryjnie karze pozbawienia wolności nie więcej niż od 3 miesięcy i nie dłużej niż do 5 lat” – proponował Jan. Jego zdaniem, należy dodać też zapis: „Jeśli sprawca działał nieumyślnie i w następstwie tego osoba z niepełnosprawnością intelektualną, spektrum autyzmu i niepełnosprawnością sprzężoną targnie się na swoje życie, podlega obligatoryjnie karze od 10 lat do 15 lat pozbawienia wolności”.

Roman Szacki wskazał, że takie spotkanie Zespołów: Edukacja Włączająca, Prawa Osób z Niepełnosprawnościami, Prawa Opiekunek/Opiekunów oraz Zdrowie, powinno być poświęcone także kilku innym tematom i postulatom ważnym dla tych zespołów. Konieczne będzie uzgodnienie tematów przez osoby koordynujące zespoły i koordynatorkę Inicjatywy.

Następnie przedstawił trzy postulaty, które zostaną przez niego zgłoszone Rzecznikowi Praw Obywatelskich na formularzu Biura RPO:

  • Odstąpienie w przepisach dotyczących podatkowej ulgi rehabilitacyjnej od wymogu odliczania od dochodu kosztu zakupu leków dopiero od wydatków powyżej 100 zł w jednym miesiącu;
  • Ściganie z urzędu, a nie w trybie prywatnoskargowym, za przestępstwo zniewagi z art. 216 k.k. z uwagi na przesłankę niepełnosprawności;
  • Wprowadzenie przez rząd we wszystkich województwach jednolitych kryteriów dopłat do turnusów rehabilitacyjnych dla osób z niepełnosprawnością oraz zagwarantowanie źródła finansowania zapewniających realizację dopłat zgodnie z tymi kryteriami.

 

Odnosząc się do drugiego postulatu, Magdalena Żebrowska wyraziła obawę, że nie zostanie on w obecnej formie uwzględniony i wymaga doprecyzowania. Jest on jak najbardziej zasadny, bo osoby z niepełnosprawnościami nie są w tym obszarze chronione. Zapadła decyzja, że Zespół wróci do tego postulatu za miesiąc i zdecyduje, czy zostanie on sformułowany podobnie do postulatu Zespołu Praw Osób LGBTQ+:  „Zgłoszenie przez RPO potrzeby zmiany Kodeksu karnego, by uwzględniał przestępstwa z nienawiści i przesłankę wynikającą z niepełnosprawności.”

To kolejny temat, który może stanąć na wspólnym spotkaniu zespołów. Być może uda się wówczas wypracować wspólny postulat i propozycję zapisu w Kodeksie Karnym.

Trzeci postulat został zgłoszony RPO ustnie na spotkaniu 6 września, ale Roman Szacki poprosił o ponowne przedyskutowanie jego treści przed przesłaniem go na formularzu.

– Oczekujemy ujednolicenia kryteriów opłat we wszystkich województwach. Celem jest szerszy i gwarantowany dostęp osób z niepełnosprawnościami do rehabilitacji – wyjaśniał Roman Szacki.

Zgodnie z wnioskiem protestujących w Sejmie w 2018 r. optymalnym rozwiązaniem byłoby zagwarantowanie osobom potrzebującym jednego turnusu rocznie, ale pojawiły się głosy, że postulat jest w obecnej sytuacji nierealny. Zespół zdecydował wrócić do tego postulatu, ze względu na rozbieżne głosy na ten temat.

Na koniec wrócono do postulatu Janka Gawrońskiego: każde siłowe przytrzymanie (holding) osoby w spektrum autyzmu i osoby z niepełnosprawnością należy uznać za przemoc, nawet gdy odbywa się to pod przykrywką interwencji terapeutycznej. Zdecydowano, że ten postulat będzie jednym z tematów spotkania międzyzespołowego.

Roman Szacki zaproponował, by tematem wspólnego spotkania była też kwestia orzecznictwa, w tym orzecznictwa dzieci.

Na koniec Jan Gawroński odniósł się do prawa do bezpłatnych przejazdów dla osób z niepełnosprawnościami. Szesnastoletni samorzecznik w spektrum autyzmu uważa, że postulat należy rozszerzyć o prawo do specjalnej ulgi dla osób z niepełnosprawnością w stopniu znacznym, jeżdżących w celach turystycznych, prywatnych, itd. Chodzi też o to, by wszyscy przewoźnicy stosowali jednolitą zniżkę (samorządy stosują różne przepisy). Zadeklarował, że doprecyzuje zapisy postulatu. Roman Szacki zaproponował, by był to kolejny temat do poruszenia na międzyzespołowym spotkaniu Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.

Kolejne spotkanie Zespołu zaplanowano na 25 października (wtorek) o godz. 17.30.