• Fundacja Pro Aperte wraz z koalicją organizacji wspierających interwencyjnie osoby z niepełnosprawnościami i w spektrum autyzmu stworzą bardzo potrzebny portal dla osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich. Portal będzie zawierał najczęściej zgłaszane sprawy i praktyczne wskazówki, jakie podjąć kroki w przypadku łamania praw i dyskryminacji
• Aby odwrócić uwagę od naruszania w szkołach praw uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i od braku realizacji zaleceń z OKS, szkoły często wnioskują o wgląd w sytuację rodziny. Czasem są ku temu podstawy, ale jest to też sposób na uciszenie „uciążliwych”, egzekwujących swoje prawa rodziców.

 

Ostatnie wydarzenia:

24 stycznia miało miejsce spotkanie Rzecznika Praw Obywatelskich z koordynatorami/kami zespołów Inicjatywy “Nasz Rzecznik”.  W imieniu Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami głos zabierał Roman Szacki.

• Podziękował za ustanowienie przez RPO stanowiska pełnomocnika ds. wdrażania Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami i powołanie na to stanowisko Moniki Wiszyńskiej-Rakowskiej, którą bardzo cenimy;
• podniósł zgłaszany przez Zespół Edukacja Włączająca problem niebezpiecznego siłowego unieruchamiania osób z niepełnosprawnościami i w spektrum autyzmu;
• podziękował prof. Brzozowskiemu za jego słowa o konieczności przypominania o standardach i o DPS-ach w kontekście prewencji tortur i przedstawił hasło: Stop DPS-om! jako istotny element procesu deinstytucjonalizacji. Zamiast nowych DPS-ów rozwijajmy mieszkalnictwo wspomagane! – nawoływał;
• przypomniał, że planowanej nowelizacji ustawy o pomocy społecznej, ale też w wielu innych kwestiach, problemem jest dramatycznie krótki okres konsultacji społecznych i ograniczenie podmiotów w nich uczestniczących. Ważne są rzeczywiste konsultacje z udziałem osób z niepełnosprawnościami na każdym etapie tworzenia przepisów ich dotyczących;
• przedstawił też stanowisko, że świadczenie (nazwa do ustalenia) powinno być przyznawane podmiotowo osobie z niepełnosprawnością, a nie osobie wspierającej. Jednocześnie Zespół podkreśla, że nie można zapominać o zabezpieczeniach emerytalno-rentowych i innych formach wsparcia dla opiekunek/ów w przypadku przypisania świadczenia pielęgnacyjnego do osoby z niepełnosprawnością. Zdaniem Zespołu, takiej osobie powinno przysługiwać świadczenie pieniężne – i wobec wciąż niewystarczającej wysokości tego świadczenia – indywidualny pakiet wsparcia (także w formie bonów na realizację usług) w leczeniu, rehabilitacji, zamieszkaniu, włączeniu społecznym, jeżeli to możliwe – zatrudnieniu. Oczywiste, że do tego trzeba zapewnić łatwą dostępność do tych usług, w tym do asystencji osobistej;
• podziękował też Monice Wiszyńskiej-Rakowskiej za konsultacje w sprawie uwag do nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego.

https://naszrzecznik.pl/spotkanie-koordynatorek-ow-zespolow-inicjatywy-nasz-rzecznik-z-rzecznikiem-praw-obywatelskich-24-stycznia-2023/

 

Projekt interwencyjny koalicji organizacji poradniczych:

Przemysław Saczuk z Fundacji Pro Aperte z Kutna opowiedział o projekcie, który realizowany będzie przez koalicję organizacji podejmujących działania interwencyjne na rzecz osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich, w tym Kluby Świadomej Młodzieży, Fundację Autism Team oraz inicjatywę obywatelską „Chcemy całego życia!”. Powstanie specjalny portal dla osób z niepełnosprawnością i osób je wspierających. Tworzone będą artykuły (case studies), baza materiałów interwencyjnych, ze ścieżką postępowania i odwołaniem do przepisów prawa. Budowany portal to również cenna baza informacji i kontaktów do organizacji poradniczych. – Planujemy też trzy cykle warsztatów z obszaru orzeczniczego i edukacji włączającej. W warsztatach będzie brał udział psycholog, zapisujący najczęściej występujące problemy. Na tej podstawie powstanie broszura – mówił inicjator przedsięwzięcia. – W tej chwili chęć przystąpienia do koalicji tworzącej portal wyraziło osiem organizacji. Czekamy na następnych. Pierwsze 4-godzinne spotkanie koalicji zaplanowaliśmy na 12 maja w Kutnie. Projekt zawiera też dwie kampanie medialne. Pierwsza powinna ruszyć w czerwcu.

Zapisy: fundacja@proaperte.pl.

Danuta Musiał (Fundacja Dla Gigantów) zwróciła uwagę na nieuprawnione, represyjne działania dyrekcji szkół – wgląd w sytuację rodziny (kurator, sąd etc.) jako częsty straszak na rodziców, którzy są „niewygodni”. Przemysław Saczuk zgodził się, że takie działania szkół są nagminne. M.in. po to budowana jest koalicja, żeby prowadzić statystyki takich postępowań.

Z kolei Sylwia Kowalska (Fundacja Autism Team, inicjatywa „Chcemy całego życia!”) potwierdziła, że szkoły często wnioskują o wgląd w sytuację rodziny, aby odwrócić uwagę od łamania w szkołach praw uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i od braku realizacji zaleceń z OKS. Czasem mają do tego podstawy, ale jest to też sposób na pozbycie się bądź uciszenie „krnąbrnego” rodzica.

Należy przy tym pamiętać, że każdy ma prawo ustanowić sobie pełnomocnika. Nie musi być to prawnik. Rodzic może zwrócić się do NGO-sów o uczestnictwo w takim postępowaniu. Po nieuzasadnionym wglądzie w sytuację rodziny można zwrócić się do kuratorium z wnioskiem o zaniechanie takich procedur. – Jest to problem systemowy, noszący znamiona dyskryminacji. W Łodzi sytuacja się poprawiła, bo kuratorium zostało poinformowane, że to sposób szkół na straszenie – przekonywała inicjatorka Społecznego Pogotowia Interwencyjnego.

Danuta Musiał bardzo poleca praktyczną aplikację na smartfon i program antyprzemocowy dla szkół RESQL – system wspierający szkoły w rozwiązywaniu problemów przemocy rówieśniczej.

https://resql.pl/

 

Interwencje RPO w odpowiedzi na nasze postulaty w styczniu i lutym 2023:

• RPO wsparł postulat Zespołu Praw Kobiet w sprawie urlopów rodzicielskich i dyrektywy work-life balance.

Powołując się na postulat zgłoszony przez Fundację Rodzic w mieście, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Anny Schmidt, Pełnomocniczki Rządu ds. Równego Traktowania, w sprawie implementacji unijnej dyrektywy work-life balance dotyczącej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów.

W swoim wystąpieniu RPO wnioskuje m.in., by urlop rodzicielski dla każdego rodzica wynosił 100% uposażenia. Przepisy przyznające ojcu dziecka zasiłek w wysokości jedynie 70% podstawy wymiaru zasiłku, podczas gdy matce – 81,5%, powodowałyby dalsze wypychanie kobiet z rynku pracy.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-zycie-zawodowe-prywatne-rodzicow-dyrektywa-implementacja

https://naszrzecznik.pl/rpo-wsparl-postulat-zespolu-praw-kobiet-w-sprawie-urlopow-rodzicielskich-i-dyrektywy-work-life-balance/

Dyrektywa wkrótce stanie na obradach Senatu.

• W odpowiedzi na postulat Fundacji Różowa Skrzyneczka i Zespołu Praw Kobiet, RPO pisze do resortu finansów w sprawie obniżenia VAT na kubeczki menstruacyjne.

RPO podkreśla, że objęcie tą samą stawką podatku VAT (5%) wszystkich artykułów higienicznych niezbędnych kobietom przyczyniłoby się do ograniczenia „ubóstwa menstruacyjnego” oraz byłoby proekologiczne.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-kubeczki-menstruacyjne-vat-mf

21 lutego Ministerstwo Finansów odpowiedziało na wniosek RPO: Dostrzegając zasadność ujednolicenia stawki VAT na środki higieniczne dla kobiet, Ministerstwo Finansów zapewnia, że kwestia obniżenia podatku VAT na kubeczki menstruacyjne, o co wnioskował RPO, zostanie poddana analizie w ramach prac legislacyjnych nad projektem rozporządzenia określającym zakres towarów objętych preferencyjną stawką VAT na rok 2024.

• W odpowiedzi na postulat Zespołu Praw Opiekunek/ów dotyczący wydłużenia okresu opłacania składek emerytalno-rentowych na osobę pobierającą świadczenie opiekuńcze (obecnie odprowadzanych tylko przez minimalny okres uprawniający do najniższej emerytury – 20 lat dla kobiety i 25-lat dla mężczyzny) na cały okres sprawowania opieki, zastępca RPO Stanisław Trociuk wystąpił do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg. Wystąpienie RPO i odpowiedź Stanisława Szweda, sekretarza stanu w MRiPS:

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-opiekunowie-ozn-skladki-oplacanie-mrips-odpowiedz

• Rzecznik Praw Obywatelskich i pełnomocniczka RPO do spraw wdrażania Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami, Monika Wiszyńska-Rakowska, podjęli interwencję w sprawie siłowego przytrzymania dziecka w spektrum autyzmu, które spowodowało u niego obrażenia ciała.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/interwencja-silowe-przytrzymanie-dziecko-autyzm

RPO zwrócił się do Kuratora Oświaty i Komendanta Policji z prośbą o wyjaśnienia w sprawie.

O wprowadzenie zakazu stosowania przemocowego, siłowego unieruchamiania osób z niepełnosprawnościami i w spektrum autyzmu wnioskowali do RPO samorzecznik w spektrum autyzmu Jan Gawroński z Klubu Świadomej Młodzieży przy Fundacji Autism Team oraz Zespół Edukacja Włączająca Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.

• Zespół Praw Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Biurze RPO zwrócił się do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie skargi indywidualnej dotyczącej żądania w sprawie o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego przez Wydział Spraw Społecznych i Zdrowia Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy dostarczenia przez matkę dorosłej osoby z autyzmem i niepełnosprawnością intelektualną m.in. opisu zakresu czynności opiekuńczych i pielęgnacyjnych wykonywanych przy synu. Opis miał uwzględniać, ile razy w tygodniu, ile razy dziennie i w jakich ramach czasowych dana czynność jest wykonywana, pod rygorem pozostawienia wniosku o świadczenie bez rozpatrzenia. Przedstawicielka RPO prosiła o przedstawienie stanowiska w sprawie, szczególnie odnośnie zasadności i podstaw prawnych żądań Urzędu oraz rozważenie podjęcia stosownych działań. Sprawa była podjęta przez Zespół Praw Opiekunek/ów i przedstawiana RPO także na spotkaniach z Rzecznikiem.

Luty:

• RPO interweniuje ws. braku świadczeń i urlopów dla rodziców dziecka martwo urodzonego, którego płci nie da się ustalić.

Rodzice dzieci martwo urodzonych, których płci nie da się określić, nie mogą otrzymać ani zasiłku pogrzebowego ani macierzyńskiego, ani też skorzystać ze skróconego okresu urlopu macierzyńskiego. Mimo że w 2021 r. Senat przyjął projekt ustawy dotyczący tej sprawy, Sejm nadal go nie uchwalił. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi przewodniczących komisji sejmowych o informacje co do aktualnego stanu prac nad tym projektem.

To jeden z problemów, które poruszaliśmy m.in. 2 grudnia 2022 r. na spotkaniu Zespołu Praw Kobiet i Zespołu Praw Opiekunek/ów

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-brak-swiadczen-rodzice-dziecka-martwo-urodzonego-sejm

• Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do organów 24 gmin i 12 powiatów, w których w 2019 i 2020 r. przyjęto – nadal obowiązujące – uchwały „anty-LGBT”.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-uchwaly-anty-lgbt-samorzady-odpowiedzi-kolejne

• W lesie przy granicy, w pobliżu Hajnówki znaleziono ciało młodej kobiety z Etiopii. Miało też dojść do pushbacków. W ramach prowadzonego postępowania RPO zwraca się o pilne wyjaśnienia do Straży Granicznej i Policji.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-interwencja-sg-policja-smierc-kobiety-w-lesie-granica

• Biuro RPO podjęło działania wyjaśniające w sprawie dyskryminacji pracujących opiekunów OzN przez OPS. Chodzi o zmuszanie do uczestniczenia w formalnościach związanych z SUO w godzinach pracy rodzica, pomimo, że istnieje możliwość dostosowania terminu do sytuacji rodziny. RPO zareagowało natychmiast, kierując sprawę do wyjaśnienia na szczebel Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego.

 

• Uchwalona 8 lutego br. przez Sejm ustawa wprowadzająca do polskiego prawa unijną dyrektywę ws. równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów utrzyma tendencję wypychania kobiet z rynku pracy w przypadku realizacji obowiązków rodzicielskich – ocenia Rzecznik Praw Obywatelskich i zwraca się do Senatu o uwzględnienie antydyskryminacyjnych uwag BRPO.

17 lutego RPO Marcin Wiącek przekazał uwagi do ustawy wdrażającej dyrektywę work-life balance marszałkowi Senatu Tomaszowi Grodzkiemu, by prawidłowo wykonać obowiązek implementacji dyrektywy i zrealizować jej cel – „osiągnięcie równości kobiet i mężczyzn pod względem szans na rynku pracy i traktowania w miejscu pracy przez ułatwienie pracownikom będącym rodzicami lub opiekunom godzenia życia zawodowego z rodzinnym”.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-rodzice-rownowaga-zycie-zawodowe-prywatne-opinia-senat

https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2023-02/Do_Senatu_praca_plcie_rownowaga_17.02.2023.pdf

 

Bieżące wydarzenia i nowe, ważne sprawy:

• 12 lutego z okazji Dnia Opiekuna miała miejsce kampania w postaci serii memów, którą zainicjował Zespół Praw Opiekunów/ek Inicjatywy “Nasz Rzecznik”. Grafiki wskazywały na absurdy i braki w systemie wsparcia, z jakimi mierzy się ta grupa społeczna. Akcja „rozsiała się” w social mediach, na zaprzyjaźnionych profilach. Akcję dostrzegły portale m.in. Onet, NaRencie.pl, niepełnosprawni.pl.

Warto przygotować podobną kampanię Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami.

• Nasz zespół, podobnie jak inne zespoły Inicjatywy “Nasz Rzecznik”, zajmie się przygotowaniem pytań do polityków i polityczek na okoliczność kampanii wyborczej. Na następnym spotkaniu skupimy się na sformułowaniu tych pytań.

 

• 23 lutego odbędzie się spotkanie w biurze RPO z okazji Ogólnopolskiego Dnia Walki z Depresją, dotyczące problemu zapewnienia realnego dostępu do ochrony zdrowia psychicznego osobom z różnymi niepełnosprawnościami. Wezmą w nim udział członkowie zespołu redakcyjnego Manifestu zdrowia psychicznego Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, w tym nasz koordynator, Roman Szacki.

Podsumowanie spotkania:

https://naszrzecznik.pl/3236-2/

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zrpo-spotkanie-OzN-dzien-walki-z-depresja

Danuta Musiał prosiła o zwrócenie uwagi podczas tego spotkania na fakt, że depresja bywa traktowana jako normalny element dojrzewania, a nawet jako foch. Postępuje bagatelizowanie depresji wśród nastolatków przy połączonych diagnozach (depresja, spektrum autyzmu, orientacja seksualna, tożsamość płciowa, uzależnienia). Brak jest zrozumienia, że pewne kwestie mogą występować razem. Jej zdaniem świadomość problemu wśród pedagogów i nauczycieli jest niska.

• „Uważaj na słowa” to hasło nowej kampanii społecznej, do której wsparcia gorąco zachęcamy. Polskie Stowarzyszenie Syndrom Tourette’a, jedyna w Polsce organizacja wspierająca osoby z tą chorobą, przygotowała film pt. „Uważaj na słowa”. Razem z młodymi ludźmi z zespołem Tourette’a Stowarzyszenie przygotowało poruszający spot,  który pokazuje przemoc słowną, jakiej codziennie doświadczają dzieci z tikami ze strony rówieśników, rodziców, nauczycieli itp.
• Spot można znaleźć tu: https://youtu.be/gQVqa0tLV2U
  Zachęcamy do udostępniania filmu na stronach i profilach organizacji Inicjatywy „Nasz Rzecznik” z hasztagiem kampanii: #uwazajnaslowa.

 

• 8 marca zaplanowane jest spotkanie Zespołu Praw Kobiet Inicjatywy “Nasz Rzecznik” z zastępcą RPO Valerim Vachevem.

 

• 31 marca – spotkanie „Samorzecznicy u Rzecznika” Rzecznika Praw Obywatelskich z samorzeczni(cz)kami w spektrum autyzmu. Weźmie w nim udział m.in. członek naszego Zespołu, Janek Gawroński z Klubu Świadomej Młodzieży.

 

• Na kwiecień Zespół Edukacji Włączającej Inicjatywy „Nasz Rzecznik” planuje kampanię społeczną z okazji miesiąca wiedzy o autyzmie. Dotyczyć ona będzie przemocy wobec osób w spektrum autyzmu.

 

Wiadomość z 24 II: Rzecznik Praw Obywatelskich objął Honorowym Patronatem kampanię społeczną „STOP Przemocy! #przyjaźniedlaautyzmu” z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu 2 kwietnia, zainicjowaną przez samorzeczniczki i samorzeczników zrzeszonych w Klubie Świadomej Młodzieży (KŚM) Fundacji AutismTeam, Zespół Edukacja Włączająca Inicjatywy „Nasz Rzecznik” oraz koalicję organizacji partnerskich.

 

• 12-13 czerwca w Warszawie odbędzie się spotkanie Inicjatywy „Nasz Rzecznik” w ramach dwudniowego wydarzenia OFOP-u.

 

Ważne szkolenia:

15 marca w godz. 9.00-11.00 i 17.00-19.00 odbędzie się zdalne szkolenie pt. „Społeczne i psychologiczne aspekty zaginięć. Doświadczenia Fundacji ITAKA” dla pracowników/czek infolinii pomocowych i organizacji z Koalicji Infolinii. Poprowadzi je Agata Nowacka, psycholożka i koordynatorka Zespołu Poszukiwań i identyfikacji Fundacji ITAKA.

W II połowie maja przewidziane jest kolejne szkolenie w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich pod hasłem „Jak zgłaszać sprawy do RPO” dla Koalicji Infolinii ale też organizacji z Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.

 

Ważne:

Zgłaszamy i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania praw osób z niepełnosprawnościami, postulatów i wniosków do RPO w prostym formularzu:

https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy

 

Następne spotkanie zespołu odbędzie się 27 marca (poniedziałek) o godz. 17.30.