• Wkroczenie osób z niepełnosprawnościami w dorosłość to dla wielu z nich – ale też dla ich bliskich – moment utraty niezbędnego wsparcia (dostęp do ochrony zdrowia, świadczeń, wsparcia edukacyjno-terapeutycznego i in.); dorosłe osoby z niepełnosprawnościami i ich rodzice/opiekunowie wpadają w systemową próżnię

• Ważne jest skierowanie świadczeń zarówno do osoby z niepełnosprawnością jak i osoby ją wspierającej, ale także zagwarantowane ustawowo, powszechnie dostępne, zabezpieczające realne potrzeby wsparcie wytchnieniowe, asystenckie i usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne; odejście od systemu projektowego, konkursowego

• Rodzice/Opiekunowie muszą otrzymać wsparcie w sytuacjach kryzysowych, w przypadku konieczności hospitalizacji i innych zdarzeń losowych
• Już na etapie diagnozy, a nawet w momencie podejrzenia niepełnosprawności, rodziny osób z niepełnosprawnością muszą mieć zapewniony dostęp do informacji, a po diagnozie – pomoc asystenta/doradcy rodziny osoby z niepełnosprawnością
• Ważnym elementem wsparcia osób z niepełnosprawnościami, ale też odciążenia opiekunek/ów, jest rozwijanie sieci mieszkań wspomaganych z odpowiednim wsparciem asystenckim

– to tematy i postulaty, którym poświęciliśmy najwięcej uwagi podczas spotkania Zespołu Praw Opiekunek/ów Inicjatywy „Nasz Rzecznik” 24 sierpnia.

Rozwiązania, które proponujemy, będą częścią sztandarowego postulatu Zespołu. Przedstawimy je też w audycjach TT Radia Rebeliant, podczas panelu „Propozycje obywatelskie dla Polski” na Igrzyskach Wolności w Łodzi (sobota 16 września godz. 20:45) oraz współorganizowanej przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” debaty „Mamy pomysł na Polskę!” 29 września w Warszawie.

Podczas spotkania prowadzące koordynatorka Ania Duniewicz i Olga Wojdyńska (Stowarzyszenie Mudita) zaproponowały rozszerzenie listy tematów, jakie jako Zespół chcemy poruszyć w audycjach TT Radia Rebeliant. Od 1 września do 30 listopada w ramach programu Zaangażowania obywatelskiego w Europie Środkowo-Wschodniej (CECEP) możemy współtworzyć 30 audycji, proponując zagadnienia i gości/nie, których/re warto zaprosić do rozmowy o ważnych dla nas sprawach.

Dotychczasowe propozycje tematów:

– Świadczenie wspierające

– Opieka wytchnieniowa

– Asystencja

– Wsparcie pacjentów niewspółpracujących

– Mieszkalnictwo wspomagane

 

poszerzyliśmy o wsparcie środowiskowe, w tym ośrodki dzienne, jak ŚDSy. Zaproponowaliśmy też kandydatów/tki do parlamentu, których/re warto zaprosić do audycji.

 

Z kolei zadeklarowane dotąd ukonkretnione tematy/propozycje rozwiązań na debatę „Mamy pomysł na Polskę” 29 września w Warszawie to:

1. Zapewnienie powszechnie dostępnego, oferowanego przez cały rok wsparcia w postaci usług opieki wytchnieniowej dziennej i całodobowej dla stałych opiekunek/ów osób wymagających wsparcia w codziennym funkcjonowaniu – stałe wsparcie systemowe, nie w trybie corocznych programów/konkursów.

Wsparcie to powinno być systemowe, realizowane w całej Polsce, przez cały rok. Istnieje paląca potrzeba zapewnienia opiekunom/kom dostępu do opieki wytchnieniowej dziennej (w miejscu zamieszkania lub innym wybranym przez rodzinę miejscu) oraz całodobowej  – w trybie planowym i interwencyjnym. Zakres wsparcia powinien uwzględniać potrzeby opiekuna/ki i stanowić realne odciążenie w obowiązkach opiekuńczych.

[Przedstawiająca: Maja Giżycka-Różalska, Fundacja Ktoś]

1. Rozwijanie na terenie całej Polski sieci dostępnych toalet wyposażonych w leżanki dla dorosłych osób z niepełnosprawnościami i osób starszych, które wymagają czynności higieniczno-pielęgnacyjnych w pozycji leżącej.

Postulowane rozwiązania:

• Zmiana rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii  w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12371900/katalog/12969214?fbclid], które będzie regulować tworzenie w nowo powstających obiektach użyteczności publicznej toalet dla osób z niepełnosprawnościami, będącymi jednocześnie pokojami higieniczno-sanitarnymi służącymi dorosłym osobom wymagającym np. przewijania w pozycji leżącej (podobne regulacje obowiązują już np. w UK od 2021 roku);
• Montaż odpowiednich urządzeń (duże przewijaki, podnośniki sufitowe) w istniejących już toaletach obiektów publicznych dla osób z niepełnosprawnością (tam gdzie jest to możliwe, czyli jest odpowiednia powierzchnia i warunki techniczne). Wstawianie zwykłych leżanek do toalet jest najprostszym rozwiązaniem, eliminującym kładzenie osób bezpośrednio na podłodze w WC. Optymalne są rozwiązania typu Changing Places funkcjonujące np. w Wielkiej Brytanii, Australii czy Nowej Zelandii. Są one kosztowne, ale w pełni dostosowane do specyficznych potrzeb osób z niepełnosprawnościami, które wymagają również wykonania czynności pielęgnacyjno-higienicznych, w tym dokonania wymiany pieluchy, rozebrania się w pozycji leżącej przed skorzystaniem z sedesu itp.

[Przedstawiająca: Dominika Chabin, Fundacja NieOdkładalni]

 

Podczas spotkania pracowaliśmy redakcyjnie nad sztandarowym postulatem Zespołu Praw Opiekunek/ów – do „dekalogu” postulatów Inicjatywy „Nasz Rzecznik”. Postulat będziemy uzupełniać na kolejnym spotkaniu. 24 sierpnia omówiliśmy pierwsze sześć podpunktów, w następującym brzmieniu:

Podmiotowość przynależy zarówno osobom z niepełnosprawnościami, jak i osobom je wspierającym. Zgodnie z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych, postulujemy zapewnienie realnego, ustawowo gwarantowanego i finansowanego z budżetu państwa wsparcia zarówno osobom z niepełnosprawnościami jak i – niezależnie – opiekunom i opiekunkom. Ważnymi elementami tego wsparcia są:

• skierowanie świadczeń zarówno do osoby z niepełnosprawnością jak i osoby ją wspierającej
• zagwarantowane ustawowo, powszechnie dostępne, realizowane systematycznie, zabezpieczające realne potrzeby – w tym w sposób ciągły, w trybie dziennym i całodobowym – wsparcie wytchnieniowe, asystenckie oraz usługi opiekuńcze, w tym specjalistyczne; odejście od systemu projektowego, konkursowego
• stworzenie systemowego rozwiązania zapewniającego rodzinie dostęp do informacji już na etapie diagnozy, w tym zapewnienie wsparcia asystenta/doradcy rodziny osoby z niepełnosprawnością bez względu na moment powstania niepełnosprawności
• systemowe wsparcie – finansowe i pozafinansowe – opiekuna/nki po śmierci osoby z niepełnosprawnością, w tym dostosowana do specyfiki sytuacji opiekunek/ów aktywizacja zawodowa i wsparcie w zatrudnieniu opiekunów/nek i byłych opiekunów/nek
• oferowane równolegle wieloaspektowe wsparcie dla rodzica i dorosłego dziecka z niepełnosprawnością, w tym wsparcie rodzica/opiekuna w sytuacjach kryzysowych, w przypadku konieczności hospitalizacji i in.
• rozwijanie sieci mieszkań wspomaganych z odpowiednim wsparciem asystenckim (…)

 

Podczas spotkania podsumowaliśmy też tryb zgłaszania wniosków do RPO, ostatnie i planowane wydarzenia Inicjatywy „Nasz Rzecznik” oraz odpowiedzi BRPO na zgłaszane przez nas sprawy i postulaty.

 

Termin kolejnego spotkania Zespołu: 22 września (piątek) godz. 18:00.

 

Ważne:

Zgłaszajmy i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania praw oraz postulaty i wnioski do RPO w prostym formularzu:

https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy

bądź mailowo na adres: biurorzecznika@brpo.gov.pl

 

Interwencje i wystąpienia RPO w odpowiedzi na nasze postulaty i sygnalizowane przez nas problemy

• Konieczne są działania o charakterze systemowym – apeluje w kolejnym wystąpieniu występuje do Ministra Rozwoju i Technologii Rzecznik Praw Obywatelskich. W ministerstwie trwają prace nad projektem rozporządzenia w sprawie wprowadzenia obowiązku tworzenia pomieszczeń higienicznosanitarnych w konkretnych rodzajach budynków, dostosowanych i przeznaczonych do przewijania dorosłych osób ze szczególnymi potrzebami. RPO wskazuje, co powinno się znaleźć w tym rozporządzeniu, aby zapewnić osobom z niepełnosprawnościami realną poprawę dostępności przestrzeni publicznej.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-przewijanie-dorosli-miejsca-mrit-odpowiedz

• Pismo RPO do Szefa Kancelarii Sejmu RP w sprawie uniemożliwienia osobom z niepełnosprawnościami i ich opiekunom udziału w posiedzeniu sejmowej komisji i wypowiedzenia się w sprawie projektu o świadczeniu wspierającym.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ozn-konsultacje-udzial-posiedzenie-komisji-sejm

• Odpowiedzi Ministerstwa Zdrowia i Rzecznika Praw Pacjenta ws. trudności w dostępie do zabiegów przerwania ciąży, z jakimi mierzą się kobiety, dla których ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-aborcja-zdrowie-psychiczne-matki-mz-rpp-odpowiedzi?fbclid

Podczas spotkania z przedstawicielkami Zespołu Praw Kobiet Inicjatywy „Nasz Rzecznik” RPO został poinformowany o trudnościach w dostępie do legalnych zabiegów terminacji ciąży, z jakimi mierzą się kobiety, dla których ciąża stanowi zagrożenie dla zdrowia psychicznego.

Zgodnie z prawem aborcja jest dopuszczalna m.in. wtedy, gdy „ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej”.

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek wystąpił o stanowisko w tej sprawie do Ministra Zdrowia Adama Niedzielskiego oraz Rzecznika Praw Pacjenta Bartłomieja Chmielowca.

Zdaniem Rzecznika Praw Pacjenta zagrożenie życia lub zdrowia matki dotyczy zarówno zdrowia somatycznego, jak też zdrowia psychicznego. Tym samym aborcja ze względu na zagrożenie zdrowia psychicznego matki jest legalna, a przesłankę tę podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych winny uwzględniać.

Pisma RPO do Ministra Zdrowia i Rzecznika Praw Pacjenta oraz odpowiedzi MZ i RPP na stronie:

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-aborcja-zdrowie-psychiczne-matki-mz-rpp-odpowiedzi?fbclid

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-aborcja-zdrowie-psychiczne-matki-mz-rpp-odpowiedzi

• Zespół Praw Uchodźców/czyń Inicjatywy „Nasz Rzecznik” wielokrotnie sygnalizował RPO problem utraty przez obywatel(k)i Ukrainy statusu UKR pomimo powrotu do Polski z Ukrainy przed upływem 30 dni. Uchodźczynie i uchodźcy dowiadują się o tym przypadkowo, np. przy wstrzymaniu wypłaty świadczenia ZUS. 8 marca 2023 r. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się w tej sprawie do pełnomocnika rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy Pawła Szefernakera. Odpowiedź MSWiA z 26 lipca w sprawie utraty statutu UKR przez osoby uchodźcze z Ukrainy wyjeżdżające z Polski wystąpienie Rzecznika są dostępne na stronie:

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ukraina-uchodzca-status-ukr-mswia-wyjasnienia

Jak informuje MSWiA:

• Aby nie stracić  statusu UKR, uchodźcy wojenni z Ukrainy muszą przy każdorazowym wjeździe do Polski podawać jako jego cel działania wojenne na terytorium Ukrainy i okazać dokument elektroniczny diia.pl, inaczej bowiem wjazd takiej osoby do Polski jest ewidencjonowany w zwykłym systemie wjazdów Straży Granicznej, a nie tym przeznaczonym dla uchodźców wojennych z Ukrainy
• Status UKR może zostać przywrócony automatycznie, gdy obywatel Ukrainy deklaruje podczas kontroli granicznej jako cel wjazdu ewakuację z terytorium Ukrainy

• Przedstawicielki Zespołu Praw Uchodźców/czyń zgłaszały RPO, że obywatele/lki Ukrainy skarżą się na wstrzymanie wypłat świadczeń wychowawczych z powodu utraty statusu „UKR” – mimo że nie opuszczali/ły Polski na okres powyżej 30 dni.

Świadczenie wychowawcze stanowi znaczną część budżetu uchodźców, a często jest ich jedynym źródłem utrzymania.

Rzecznik Praw Obywatelskich pisze do prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ws. sprawnego rozpatrywania wniosków o wznowienie tych świadczeń.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ukraina-uchodzcy-swiadczenie-wychowawcze-utrata-mswia?fbclid

• Ponowne pismo Rzecznika do Wojewody Podkarpackiego w sprawie sytuacji uchodźców wojennych pochodzenia romskiego w Przemyślu – sprawa zgłaszana ZRPO przez Zespół Praw Uchodźców/czyń 28 czerwca br.

Do pomieszczenia noclegowego w punkcie recepcyjnym na dworcu PKP w Przemyślu wstęp mają tylko osoby z ważnym biletem na pociąg. Centrum Pomocy Humanitarnej PCK oferuje zaś uchodźcom nocleg maksymalnie na 48 godz. Dlatego RPO prosi Wojewodę Podkarpackiego o postawienie przed dworcem ogrzewanych namiotów lub kontenerów oraz dodatkowych, bezpłatnych sanitariatów

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ukraina-uchodzcy-przemysl-wojewody-odpowiedz-ponowne

https://naszrzecznik.pl/spotkanie-zespolu-praw-uchodzcow-czyn-z-zastepcami-rpo-28-czerwca/

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zrpo-spotkanie-nasz-rzecznik-prawa-uchodzcow

 

• Pismo zastępcy RPO Valeriego Vacheva do wojewody mazowieckiego Tobiasza Bocheńskiego w sprawie specustawy, w której nie przewidziano możliwości odmowy nadania lub przywrócenia statusu UKR w przypadku uzyskania wizy innego państwa – na podstawie przypadku uchodźców wojennych z Ukrainy posiadających kanadyjską wizę.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ukraincy-ochrona-wiza-wojewoda-mazowiecki

• Należy wyeliminować pushbacki z polskiego prawa! Marcin Wiącek pisze do MSWiA

Przepisy pozwalające na zawracanie cudzoziemców, przekraczających polską granicę niezgodnie z przepisami, są sprzeczne z prawem unijnym i międzynarodowym oraz polskimi ustawami. Rzecznik Praw Obywatelskich wnosi, by MSWiA wyeliminowało możliwość pushbacków  Powołuje się m.in. na stanowiska międzynarodowych organów ochrony praw człowieka oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku.

RPO przekazuje ministrowi spraw wewnętrznych i administracji Mariuszowi Kamińskiemu uwagi do przepisów, wobec których podnoszone są zastrzeżenia co do zgodności z międzynarodowym standardem ochrony praw człowieka oraz Konstytucją RP.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-pushbacki-prawo-usuniecie-mswia?fbclid

• Nieprecyzyjne regulacje dotyczące odpowiedzialności członków zarządów organizacji pozarządowych oraz elektroniczne obowiązki sprawozdawcze, powodujące wykluczenie części aktywistów – to dwie sprawy, które przed wakacjami poruszył Rzecznik Praw Obywatelskich w pismach do organów władzy.

https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2023-06/Odpowiedz_MRiPS_seniorzy_wykluczenie_cyfrowe_21.06.2023.pdf

https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/2023-06/Odpowiedz_MF_ngosy_odpowiedzialnosc_20.06.2023.pdf

https://publicystyka.ngo.pl/rzadzacy-nie-widza-problemow-ngo-sow-sa-odpowiedzi-w-sprawach-sygnalizowanych-przez-rpo?fbclid

• Kolejna skarga RPO na uchwałę ”anty-LGBT”, która narusza Konstytucję, prawo międzynarodowe i prawo Unii Europejskiej

Uchwały o przeciwdziałaniu „ideologii LGBT” przekraczają granice debaty publicznej i prowadzą do naruszenia przepisów Konstytucji, prawa międzynarodowego oraz prawa UE – mówi RPO.

Sformułowania uchwał prowadzą do stygmatyzacji i tworzą atmosferę wykluczenia osób LGBT ze społeczności  lokalnych oraz powodują poczucie zaniepokojenia, a wręcz poniżenia i upokorzenia. Dalsze ich obowiązywanie naraża mieszkańców nie tylko na nierówne traktowanie, ale także na utratę środków unijnych. Uchwały mogą także sprzyjać aktom nienawiści wobec osób LGBT.

Naczelny Sąd Administracyjny już kilka razy potwierdził, że uchwały podejmowano bez podstawy prawnej i z rażącym naruszeniem prawa.

Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie uchwałę Rady Gminy Tuszów Narodowy z 29 marca 2019 r. pn. Stanowisko Rady Gminy Tuszów Narodowy w sprawie powstrzymania ideologii „LGBT” przez wspólnotę samorządową.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-skarga-uchwala-anty-lgbt-tuszow-narodowy?fbclid

 

Ważne dla osób z niepełnosprawnościami

• Lipiec to Miesiąc Dumy z Niepełnosprawności. To doskonała okazja by przypomnieć, że każdy z nas jest istotną częścią społeczeństwa i pełni w nim ważną rolę – podkreśla w swoim wystąpieniu Monika Wiszyńska-Rakowska, Pełnomocniczka #RPO osób z niepełnosprawnościami.

https://www.facebook.com/BiuroRPO/videos/265864702898732/

• Żegnamy Pana Jana Arczewskiego, twórcę pierwszego w Polsce Telefonu Zaufania dla Osób Niepełnosprawnych

„Najważniejsze jest umieć słuchać i mieć miłość do drugiego człowieka” – mówił nam na spotkaniu Koalicji Infolinii Biura RPO 22 czerwca Pan Jan Arczewski – psycholog, poeta, społecznik, który przez ostatnie 37 lat prowadził pierwszy w Polsce Telefon zaufania dla osób niepełnosprawnych 81 747 98 21.

Pan Jan od piątego roku życia chorował na rdzeniowy zanik mięśni. Był osobą leżącą, miał sprawną jedynie jedną rękę, w której trzymał słuchawkę. Dzięki wielkiemu sercu i ogromnej determinacji przeprowadził blisko sto tysięcy rozmów, niosąc codzienną pomoc osobom potrzebującym wsparcia, nierzadko ratując życie. Pracował i mieszkał w Domu Pomocy Społecznej. Zmarł 7 lipca.

https://naszrzecznik.pl/zegnamy-pana-jana-arczewskiego-tworce-pierwszego-w-polsce-telefonu-zaufania-dla-osob-niepelnosprawnych/

• BRPO zostało właśnie wyposażone w pętlę indukcyjną dla osób z niepełnosprawnością słuchu (we współpracy z członkiem Zespołu Praw OzN, Grzegorzem Kozłowskim, z Polskiej Fundacji Osób Słabosłyszących )
• Honorowy Patronat Rzecznika Praw Obywatelskich nad kampanią społeczną „Szkoła przyjazna dla autyzmu”, która będzie realizowana w dniach 15-29 września 2023 roku przez samorzeczniczki i samorzeczników z Klubu Świadomej Młodzieży Fundacji AutismTeam, organizacje członkowskie Inicjatywy „Nasz Rzecznik”

Sierpień 2023:

• Rzecznik Praw Obywatelskich pyta Minister Klimatu i Środowiska, czy są planowane działania zmierzające do wypracowania kompromisu, umożliwiającego tworzenie parków narodowych (aby zapobiec blokowaniu powstawania nowych parków, a równocześnie zagwarantować samorządom brak strat budżetowych po ich utworzeniu).

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-parki-narodowe-tworzenie-projekty-mkis

• Interwencja policji wobec kobiety w krakowskim szpitalu. RPO prosi o wyjaśnienia komendanta wojewódzkiego

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-krakow-szpital-kobieta-interwencja-policja-kolejne

• Rzecznik Praw Obywatelskich składa skargę nadzwyczajną od prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w sprawie o ustalenie płci – z uwagi na konieczność zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.

Marcin Wiącek wnosi, by Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i orzekł co do istoty sprawy poprzez uwzględnienie powództwa.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-osoba-transplciowa-uzgodnienie-plci-sad-odmowa-skarga-nadzwyczajna

• Rzecznik zaskarżył do WSA zakaz wojewody przerzucania rzeczy przez granicę. Sąd uwzględnia skargę i uzasadnia powody

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-przedmioty-granica-zakaz-wojewoda-skarga-wsa-wyrok-uzasadnienie

• Kiedy obywatel Ukrainy nie straci statusu UKR. Wyjaśnienia MSWiA dla RPO

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ukraina-uchodzca-status-ukr-mswia-wyjasnienia

• Uchodźcy z Ukrainy tracą status UKR, a wraz z nim – prawo do świadczeń wychowawczych. Interwencja w ZUS

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-ukraina-uchodzcy-swiadczenie-wychowawcze-utrata-mswia