- Trwają konsultacje dwóch ważnych dla osób z niepełnosprawnościami projektów ustaw: o asystencji osobistej i zniesieniu ubezwłasnowolnienia, ogłoszone przed rząd w okresie przedświątecznym. 20 grudnia ministerstwo rodziny zorganizowało pierwsze spotkanie konsultacyjne dot. Ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami. 7 stycznia na Nowogrodzkiej oraz zdalnie odbędzie się kolejne spotkanie – ważne, by wybrzmiały na nim nasze uwagi.
- Asystencja osobista dla osób z niepełnosprawnościami jako prawo podmiotowe gwarantowane ustawą to jeden z dziesięciu postulatów Inicjatywy „Nasz Rzecznik” na polską prezydencję w Radzie Unii Europejskiej, które przesłaliśmy przed świętami Premierowi Donaldowi Tuskowi. Postulując ustawowe zagwarantowanie asystencji osobistej w wymiarze dostosowanym do realnych potrzeb osób z niepełnosprawnościami, w tym dzieci i młodzieży, podkreślamy wagę asystencji interwencyjnej, np. w przypadku nagłej hospitalizacji opiekuna/nki.
- Znosząca ubezwłasnowolnienie ustawa o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji – jeden z najbardziej przełomowych aktów prawnych obecnych lat – jest napisana bardzo trudnym, niezrozumiałym językiem. W najbliższym czasie zwrócimy się do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich bądź innych instytucji o przeprowadzenie webinarium, tłumaczącego zapisy projektu ustawy o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji.
- Wybieramy priorytety Zespołu na 2025 rok – od mieszkalnictwa wspomaganego dla osób z niepełnosprawnościami i realnego wsparcie pacjentów „niewspółpracujących” z niepełnosprawnościami w placówkach ochrony zdrowia po edukację dwujęzyczną dzieci Głuchych.
– To kwestie, jakim poświęciliśmy najwięcej uwagi podczas pierwszego w Nowym Roku spotkania Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami Inicjatywy „Nasz Rzecznik” 2 stycznia. Spotkanie poprowadzili koordynatorka Inicjatywy Ania Duniewicz i koordynator Zespołu Roman Szacki, a na polski język migowy tłumaczył je Sebastian Jasitczak.
Asystencja osobista dla osób z niepełnosprawnościami jako fundament prawa do niezależnego życia była jednym z postulatów na polską prezydencję w Radzie Unii Europejskiej, które przed Świętami Bożego Narodzenia przekazaliśmy Premierowi Donaldowi Tuskowi. Nasz postulat podkreśla, że asystencja osobista dla osób z niepełnosprawnościami powinna być prawem podmiotowym gwarantowanym ustawą. Postulujemy zagwarantowanie asystencji osobistej w wymiarze dostosowanym do realnych potrzeb osoby z niepełnosprawnością, także w formie asystencji interwencyjnej (np. w przypadku nagłej hospitalizacji opiekuna/nki). Należy objąć wsparciem asystenckim osoby wymagające intensywnego, specjalistycznego wsparcia oraz niepełnoletnie osoby z niepełnosprawnościami, by jak najwcześniej stworzyć im szansę możliwie niezależnego życia. Asystencja osobista, oparta na rzetelnej diagnozie skali potrzeb, powinna być zadaniem obowiązkowym jednostek samorządu terytorialnego finansowanym z budżetu centralnego. Powinna być uwzględniona w ramach polityki UE, szczególnie w kontekście Europejskiej Strategii na rzecz Niepełnosprawności 2021-2030.
Członkinie i członkowie Zespołu uczestniczący w pierwszym spotkaniu konsultacyjnym dotyczącym Ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, organizowanym 20 grudnia w siedzibie ministerstwa rodziny, dzielili się informacjami na temat przebiegu spotkania i zgłoszonych uwag. Rozmawiając o propozycjach poprawek do ustawy zwróciliśmy m.in. uwagę na:
- Wykluczające wiele osób z niepełnosprawnościami kryterium 80 punktów;
- Niemożność świadczenia usług asystencji osobistej w szpitalu psychiatrycznym;
- Brak zapisów dotyczących porozumień i refundacji kosztów asystencji podczas pobytu OzN w innym powiecie;
- Potrzebę uzupełnienia art. 43, dodanie do listy przesłanek możliwość usunięcia wpisu do rejestru na wniosek realizatora lub użytkownika;
- Dodanie do listy realizatorów podmiotów komercyjnych;
- Potrzebę wprowadzenia usługi asystenta „awaryjnego” w miejscu zamieszkania OzN i poza tym miejscem w razie nagłej potrzeby;
- Niewielki wymiar superwizji;
- Nieuzasadniony niepełny wymiar ulgi – 95% – asystentów towarzyszących osobie z niepełnosprawnością” podczas przejazdów środkami transportu publicznego;
- Niespójności między oficjalnym tekstem projektu ustawy a jego wersją ETR (np. w stawce godzinowej asystenta).
Z proponowaną treścią Ustawy można zapoznać się na stronie: https://niepelnosprawni.gov.pl/p,185,asystencja-osobista
Podstawowe informacje o Ustawie w polskim języku migowym oraz prostym języku (ETR) są dostępne na stronie Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych: https://niepelnosprawni.gov.pl/p,185,asystencja-osobista
Wiele uwagi poświęciliśmy także konsultowanemu właśnie projektowi ustawy o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji, który z trudem się czyta, a który będzie miał ogromne znaczenie dla tysięcy osób obecnie ubezwłasnowolnionych i ich rodzin.
Wciąż obowiązujące polskie przepisy dotyczące ubezwłasnowolnienia są niezgodne z prawem międzynarodowym, nie do pogodzenia ze współczesnymi standardami wspierania osób z niepełnosprawnościami i ich podmiotowym traktowaniem. O potrzebie zmian przekonywały różne instytucje, m.in. Europejski Trybunał Praw Człowieka, Rada Europy czy kolejni Rzecznicy Praw Obywatelskich. Jednocześnie ważne jest, żeby na etapie krótkich konsultacji projektu wyłapać pułapki, w jakie mogą wpaść osób z niepełnosprawnością i ich bliscy, żeby można byłoby projekt poprawić. Stąd prośba do wszystkich, dla których to ważny temat, o zapoznanie się z dokumentami i zgłoszenie na etapie konsultacji publicznych swoich uwag.
https://legislacja.gov.pl/projekt/12392502/katalog/13100200#13100200
Plusy ustawy znoszącej ubezwłasnowolnienie:
– to realizacja długo oczekiwanego, prawnoczłowieczego, godnościowego postulatu, przywracającego podmiotowość OzN;
– uznaje odpowiedzialność państwa, nie tylko rodzica/opiekuna;
– wreszcie przestaniemy być światowym „skansenem”;
– dość długi, pięcioletni okres przejściowy.
Minusy:
– bardzo trudny język ustawy, zupełnie niedostosowany do potrzeb jej kluczowych odbiorców;
– krótki, okołoświąteczny termin konsultacji publicznych;
– niezrozumiały dobór organizacji z rozdzielnika zaproszonym do konsultacji;
– można się spodziewać, że sądy „zakorkują się” liczbą spraw.
Danuta Musiał (Fundacja dla Gigantów) zaproponowała zwrócenie się do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich bądź innych instytucji o przeprowadzenie webinarium, tłumaczącego czym jest ubezwłasnowolnienie i jak rozumieć projekt ustawy o zniesieniu ubezwłasnowolnienia. „Konieczne jest wyjaśnienie, jak teraz działa ubezwłasnowolnienie i w jakim kierunku idą zmiany. Jest dużo nieporozumień, brak rzetelnej wiedzy na temat obecnego stanu prawnego. Jaka jest np. sytuacja prawna osób, co do których trwają sprawy.” – argumentowała Danuta Musiał.
Jeżeli w krótkim czasie pozostałym do końca konsultacji nie będzie to możliwe, poprosimy o przeprowadzenie takiego webinarium prawniczkę z Fundacji Jesteśmy Ważni, pracującą nad uwagami do projektu ustawy.
Ważne:
Art. 58 Jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy sąd prawomocnie orzekł o ubezwłasnowolnieniu, w dniu wejścia w życie ustawy:
1) osoby ubezwłasnowolnione całkowicie stają się osobami wspieranymi i dotychczasowy opiekun prawny staje się z mocy prawa, na okres 5 lat, tymczasowym kuratorem reprezentującym do prowadzenia wszelkich spraw w imieniu osoby, dla której został
ustanowiony;
2) osoby ubezwłasnowolnione częściowo stają się osobami wspieranymi i dotychczasowy kurator dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo staje się z mocy prawa, na okres 5 lat, tymczasowym kuratorem reprezentującym do prowadzenia spraw określonego rodzaju upoważnionym do wyrażania zgody na czynności prawne dokonywane przez osobę, dla której został ustanowiony i w zakresie wynikającym z orzeczenia sądu o ustanowieniu kuratora dla osoby częściowo ubezwłasnowolnionej
Art. 64. W okresie pięciu lat od dnia wejścia w życie ustawy, sąd na wniosek tymczasowego kuratora reprezentującego wszczyna postępowanie o ustanowienie kuratora reprezentującego. Jeżeli tymczasowy kurator reprezentujący nie złożył wniosku, na rok przed
upływem pięcioletniego okresu, od dnia wejścia w życie ustawy, sąd wszczyna z urzędu postępowanie w przedmiocie ustanowienia kuratora reprezentującego.
Podczas spotkania podsumowaliśmy też bardzo ważne grudniowe międzyzespołowe spotkanie z Zastępcą RPO Valerim Vachevem w sprawie przemocy wobec osób z niepełnosprawnościami, szczególnie w środowisku szkolnym:
Jan Gawroński, Społeczny Zastępca Rzeczniczki Praw Dziecka, Koordynator Zespołu Edukacja Włączająca (Klub Świadomej Młodzieży Fundacji Autism Team) zwrócił uwagę na postulat nowelizacji prawa karnego, by ukrócić stosowanie przymusu bezpośredniego wobec osób z niepełnosprawnościami w szkołach i podczas terapii.
Postulowana zmiana:
Paragraf §3a „Kto w nieuzasadniony sposób zastosuje w placówce oświatowej, terapeutycznej, opiekuńczo-wychowawczej lub ochrony zdrowia holding (siłowe unieruchamianie), który będzie skutkował uszczerbkiem na zdrowiu osoby z niepełnosprawnością/osoby w spektrum autyzmu, będzie zagrożony karą od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. W przypadku targnięcia się przez osobę poszkodowaną na swoje życie, wcześniejsze zastosowanie holdingu, który był przyczyną próby samobójczej, będzie zagrożone karą od 5 do 10 lat pozbawienia wolności.”
Koordynator Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnościami Roman Szacki zapowiedział też spotkanie dotyczące przemocy ekonomicznej wobec osób z niepełnosprawnościami, o jakie 11 grudnia prosiliśmy Zastępcę Rzecznika i przedstawiciel(k)i Biura RPO.
W dalszej części spotkania mówiliśmy też o nowej odsłonie kampanii „Wybory dostępne dla wszystkich”, współorganizowanej przez nas wraz z Biurem RPO oraz Akcją Demokracją przed wyborami prezydenckimi.
Przypomnieliśmy także o naszych pracach nad założeniami do społecznego projektu ustawy o mieszkalnictwie wspomaganym dla osób z niepełnosprawnościami, które rozpoczyna nasz dedykowany temu zadaniu Zespół.
Otwierając dyskusję o ważnych działaniach członków i członkiń Zespołu, które możemy wspólnie wesprzeć, przedstawiciel Fundacji Blind&Proud Łukasz Iwancio opowiedział o dwóch ważnych inicjatywach realizowanych przez Fundację, do których można się przyłączyć. Są to:
- Sojusz na rzecz likwidacji pułapki rentowej, który Fundacja Blind&Proud zawiązała m.in. z Polskim Związkiem Niewidomych, Dolnośląskim Stowarzyszeniem Aktywizacji Niepełnosprawnych, Karkonoskim Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych, Fundacją Vis Maior Pies Przewodnik oraz profilem Mikołów Bez Barier. Chodzi o zniesienie limitów przychodów dla szerokiego grona rencistów, by dłużej nie blokować ich rozwoju zawodowego: Opis inicjatywy;
- Akcja na rzecz poprawy bezpieczeństwa pieszych na chodnikach poprzez uregulowanie parkowania e-hulajnóg: Opis inicjatywy.
Jak zauważa Fundacja Blind&Proud, w obecnej kadencji Sejmu, nie pojawiła się jak dotąd żadna konkretna propozycja legislacyjna by rozwiązać tę kwestię pułapki rentowej, mimo wcześniejszych deklaracji różnych ugrupowań politycznych. Fundacja przygotowała propozycję projektu ustawy, który likwiduje pułapkę rentową. Dokument powstał na bazie projektu poselskiego z 2019 roku (Druk nr 3843). Projekt zakłada kompleksową likwidację pułapki rentowej dla:
- rent z tytułu niezdolności do pracy (zarówno z systemu powszechnego jak i rolniczego),
- renty socjalnej,
- rent inwalidzkich w systemie służb mundurowych.
Przez ostatnie miesiące Fundacja Blind&Proud przekonuje także polityków różnych opcji do zmiany przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym tak, by przestać zezwalać na pozostawianie hulajnóg elektrycznych poza wyznaczonymi strefami. Rząd zapowiada zmiany w Prawie o ruchu drogowym, by zwiększyć bezpieczeństwo. Zmiany mają wejść w życie w pierwszym kwartale 2025 roku. To okazja, by ograniczyć parkowanie e-hulajnóg poza miejscami wyznaczonymi.
Następnie przedstawiciel Towarzystwa Tłumaczy i Wykładowców Języka Migowego GEST Olgierd Kosiba opowiedział o niezwykłej kampanii społecznej „Chcemy być sobą – zwyczajni. Niezwyczajni”, realizowanej przez GEST, której bohater(k)ami jest 10 grup osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Projekt jest odpowiedzią na wciąż występujące w społeczeństwie dyskryminację oraz niewiedzę na temat niepełnosprawności. Na stronie https://chcemybycsoba.eu/
można znaleźć opisy różnych rodzajów niepełnosprawności, praktyczne zasady savoir-vivre oraz wyjaśnienia dotyczące oznaczeń i udogodnień dla osób ze szczególnymi potrzebami.
Agnieszka Kossowska (Fundacja Rozwoju Edukacji Empatycznej FREE) przekazała link do piosenki stworzonej i wyśpiewanej przez dzieci, które wspiera FREE:
https://www.facebook.com/FREEstrefa/videos/830429259148657
Danuta Musiał zrelacjonowała odpowiedź Biura Rzecznika Praw Pacjenta i mazowieckiego NFZ w sprawie leczenia pacjentów niewspółpracujących.
Spotkanie zakończyliśmy „burzą mózgów” na temat priorytetów Zespołu na najbliższy rok. Wśród propozycji znalazły się m.in.:
– mieszkalnictwo wspomagane dla osób z niepełnosprawnościami oraz dostęp do usług asystenckich;
– edukacja dwujęzyczna dzieci Głuchych; systemowe rozwiązania dotyczące kształcenia nauczycieli i pracowników Ośrodków dla Dzieci Niesłyszących w Polsce;
– przeciwdziałanie przemocy i stereotypom krzywdzącym osoby z niepełnosprawnościami;
– realne wsparcie pacjentów „niewspółpracujących” z niepełnosprawnościami w placówkach ochrony zdrowia;
– szeroko pojęta dostępność;
– kampanie społeczne, szkolenia i wydarzenia dla osób z niepełnosprawnościami i osób je wspierających
Termin następnego spotkania: 11 lutego (wtorek) godz. 17:30.
Ważne:
- Zgłaszajmy Rzecznikowi Praw Obywatelskich i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania naszych praw (na linii człowiek-instytucja) i wnisków do RPO za pomocą prostego formularza:
https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy
lub mailowo na adres biurorzecznika@brpo.gov.pl.
- Od stycznia 2025 nie działamy w ramach OFOP. Naszym zapleczem organizacyjnym i jest zarejestrowane rok temu Stowarzyszenie wspierające Inicjatywę „Nasz Rzecznik”.
- Na stronie naszrzecznik.pl znajdziecie najważniejsze bieżące informacje
- Postulaty Inicjatywy „Nasz Rzecznik” na polską prezydencję w Radzie Unii Europejskiej:https://naszrzecznik.pl/postulaty-inicjatywy-nasz-rzecznik-na-polska-prezydencje-w-radzie-unii-europejskiej/
- Dekalog naszych postulatów znajdziecie na stronie:
https://naszrzecznik.pl/inicjatywa-nasz-rzecznik-sztandarowe-postulaty/
- Instytut Pracy i Spraw Socjalnych serdecznie zaprasza na seminarium naukowe pt.: „Aktywność zawodowa i społeczna osób z niepełnosprawnościami – uwarunkowania, rozwiązania systemowe i dobre praktyki”. Seminarium odbędzie się w Centrum Konferencyjnym West Gate, Al. Jerozolimskie 92, 00-807 Warszawa, Sala Bruksela, w dniu 9 stycznia 2025 r. (czwartek) w godzinach 10:00-14:00. Będzie również możliwość uczestniczenia w seminarium w formie zdalnej na platformie Teams. Podczas seminarium omówione zostaną uwarunkowania i dobre praktyki wspierania społecznej i zawodowej aktywności osób z niepełnosprawnościami.
Jest to drugie seminarium z cyklu dwóch spotkań zaplanowanych w ramach realizowanego przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych projektu „Uwarunkowania i dobre praktyki wspierania aktywności osób z niepełnosprawnościami w Polsce i w innych krajach”, finansowanego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Celem projektu jest: wskazanie skutecznych i innowacyjnych metod i instrumentów aktywizacyjnych, które mogłyby przyczynić się do wzmocnienia polityki społecznej ukierunkowanej na włączenie społeczne osób z niepełnosprawnościami, przygotowanie ich do pełnienia ról zawodowych i wspieranie ich niezależnego życia.
Udział w seminarium jest bezpłatny. Osoby zainteresowane uczestnictwem w seminarium proszone są o wypełnienie FORMULARZA REJESTRACYJNEGO, który znajduje się na stronie Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych: https://kwestionariusz.ipiss.com.pl/index.php/214779?newtest=Y&lang=pl Zgłoszenia na seminarium będą przyjmowane do dnia 6 stycznia 2025 r.
