• Powiatowe Urzędy Pracy odmawiają przyznania statusu osoby bezrobotnej, osobom pełniącym funkcję członka zarządu organizacji. Konieczność unormowania kwestii niejednolitego sposobu nadawania statusu osoby bezrobotnej przez PUP członkom zarządów organizacji pozarządowych, pełniących swoje funkcje nieodpłatnie.
• Niepewność działań NGO i zagrożenie dla ich odpowiedzialności. Konieczność zmiany prawa w zakresie wprowadzenia gwarancji ochronnych dla organizacji pozarządowych, które zdecydowały się na współpracę finansową z samorządem w trybie ustawy o pożytku publicznym.

 

W spotkaniu uczestniczyły osoby: Adela Gąsiorowska (Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich), Anna Kuć (Stowarzyszenie “Klon/Jawor”, portal ngo.pl), Łukasz Gorczyński (Fundacja “Trzeci.org”, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych), Piotr Frączak (Polska Fundacja im. Roberta Schumana, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych), Przemysław Żak (koordynator Zespołu ds. Wolności Zrzeszania się Inicjatywy “Nasz Rzecznik”, Stowarzyszenie Dialog Społeczny), Rafał Kowalski (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, portal ngo.pl), Tomasz Schimanek (Stowarzyszenie Dialog Społeczny), Ewa Krzywaźnia (Inicjatywa „Nasz Rzecznik”).

Pierwszym dyskutowanym tematem był przegląd działań podjętych do tej pory w ramach Zespołu dotyczących przede wszystkim osób bezrobotnych pełniących funkcje w zarządach NGO i problemów związanych z uzyskaniem przez nie statusu osoby bezrobotnej. Kalendarium działań dostępne tutaj: https://proste.ngo/kalendarz-pup-2/

Do PUP-ów w całej Polsce zostały wysłane zapytania w trybie wniosków o dostęp do informacji publicznej, z prośbą o przekazanie następujących informacji:

• liczby osób, którym odmówiono nadania statusu osoby bezrobotnej w 2022 r., ze względu na fakt nieodpłatnego pełnienia funkcji w zarządzie organizacji pozarządowej,
• podania podstawy prawnej w przypadkach decyzji odmownej dla tych osób,
• wytycznych, instrukcji lub innych dokumentów regulujących procedury odmowy nadania statusu osoby bezrobotnej dla osób pełniących funkcję w zarządzie organizacji pozarządowej.

 

Na chwilę obecną w ramach prac Zespołu agregowane są odpowiedzi z Urzędów Pracy. Część Urzędów Pracy wprost poinformowała, że nie prowadzi ewidencji w tym obszarze z uwagi na zbyt dużą skalę zjawiska (np. Warszawa), część poprosiła o dodatkowy czas na odpowiedź(Wrocław). Cały czas trwa monitoring sprawdzający skalę i praktykę odmów nadania statusu osoby bezrobotnej przez PUP-y. Potrzebne jest przeanalizowanie i podsumowanie wszystkich otrzymanych odpowiedzi z poszczególnych PUP-ów, co z uwagi na ilość danych jest sporym wyzwaniem.

Jednym z dyskutowanych sposobów działania jest zgłaszanie poszczególnych przypadków odmów nadania statusu osoby bezrobotnej, drogą skargi indywidualnej przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, co umożliwiłoby RPO podjęcie interwencji w konkretnych przypadkach. Pomysł będzie przedmiotem rozważań i prac na kolejnych spotkaniach Zespołu. Na razie podniesiona została kwestia możliwych trudności w dotarciu do osób, którym odmówiono nadania statusu, jak również potrzeba wypracowania odpowiedniej strategii w przypadku stosowania tej metody na szerszą skalę.

• Status poszczególnych wniosków można sprawdzić tutaj: https://fedrowanie.siecobywatelska.pl/monitoringi/odmowa-nadania-statusu-osoby-bezrobotnej
• Przykładowa odpowiedź PUP-u: https://fedrowanie.siecobywatelska.pl/listy/198830

 

Ważne:

• każda osoba może zaangażować się w obywatelskie fedrowanie danych, czyli społeczny projekt Sieci Watchdog.➜ Jak? Na stronie https://fedrowanie.siecobywatelska.pl/ znajdują się zgromadzone publiczne informacje (urzędowe odpowiedzi), które należy przetworzyć i przeanalizować, dzięki czemu możliwa będzie szersza perspektywa na daną sprawę. Każda osoba może się zgłosić i analizować poszczególne dokumenty, a zakres spraw jest naprawdę szeroki. Zachęcamy do fedrowania! Wykaz monitoringów dostępny tutaj: https://fedrowanie.siecobywatelska.pl/monitoringi/

 

 

Drugą szeroko omawianą sprawą była kwestia dotycząca braku regulacji gwarantujących w sposób precyzyjny możliwość kwestionowania przez NGO działań i rozstrzygnięć władz publicznych w zakresie współpracy finansowej z NGO (w szczególności konkursów dotacyjnych) oraz związane z tym skutki dla NGO podważania przebiegu lub wyników konkursów. Kontekstem prawny jest tu cały kompleks regulacji ustawy o pożytku publicznym i finansach publicznych oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z grudnia 2020 r., sygn. SK 12/20 (wydany przez skład niebudzący wątpliwości pod względem prawnym). Brak takich regulacji skutkuje niepewnością działań NGO i zagrożeniem dla ich odpowiedzialności, co będzie wybitnie negatywnie wpływać na ich kondycję i funkcjonowanie. Problemy prawne związane z tą tematyką zostały przykładowo opisane tutaj: https://publicystyka.ngo.pl/braki-w-ochronie-dla-organizacji-pozarzadowych-ktore-zdecydowaly-sie-na-wspolprace-finansowa-z-samorzadem

 

Najważniejsze konkluzje:

• kompletny brak jasności, wynikający z braku przepisów regulujących odpowiedzialność podmiotów w sytuacji zakwestionowania ważności konkursu dotacyjnego. Ustawodawca nie przewidział dedykowanych przepisów na tę okoliczność – na gruncie obecnych przepisów można śmiało przyjmować wykładnię, że ciężar prawnej i finansowej odpowiedzialności obarcza organizacje,
• za nami wyrok WSA we Wrocławiu z 2022 r., który uchylił uchwałę o rozstrzygnięciu konkursu na nieodpłatną pomoc prawną w wyniku skargi organizacji pozarządowej, bezpośrednio w wyniku ww. orzeczenia TK o sygn. SK 12/20 – wyrok jest wciąż nieprawomocny, strona JST złożyła skargę kasacyjną do NSA, tym dalej do ustalenia dalszych skutków,
• nierówność sił + nierówność broni na linii pojedyncze NGO vs. instytucje państwowe. Zdecydowana większość organizacji pozarządowych nie będzie miała sił ekonomicznych, żeby prowadzić legalną walkę, dlatego mało która w ogóle ją podejmie. Wzmacnia to uzależnienie od środków publicznych oraz niesprzyjający system prawny otoczenia współpracy finansowej NGO z władzami (por. https://publicystyka.ngo.pl/czy-relacja-ngo-administracja-publiczna-jest-rzeczywiscie-partnerska-film).

 

Zespół będzie pracował nad sformułowaniem postulatu dot. precyzyjnego uregulowania możliwości kwestionowania działań i rozstrzygnięć w zakresie rozstrzygnięć władz publicznych dotyczących współpracy finansowej NGO z JST, oraz wzmocnienia pozycji prawnej i bezpieczeństwa prawnego organizacji, które już takiej współpracy się podjęły.

Działania, które należy podjąć na kolejnych spotkaniach:

• monitorowanie doniesień w sprawach podważenia przebiegu lub wyników konkursów,
• zaplanowanie przygotowania projektu propozycji ewentualnych zmian  i materiałów pogłębiających tematykę,
• zainteresowanie tematem RPO, którego analiza zagadnienia i ewentualne dalsze kroki, mogłyby być ważnym wsparciem dla sytuacji organizacji w tym zakresie.

 

Ważne

• Zgłaszajmy i zachęcajmy osoby i organizacje do zgłaszania wniosków/skarg indywidualnych do Biura RPO w prostym formularzu lub mailowo na adres biurorzecznika@brpo.gov.pl
• Wnioski/skargi i postulaty można też zgłaszać w języku ukraińskim.
• Zachęcamy do zaistnienia z ważnymi dla nas pytaniami i tematami w audycjach TT Radia Rebeliant (do końca listopada mamy na to przestrzeń).

 

Nadchodzące wydarzenia:

• 24 października, godz. 10.00, online – spotkanie poświęcone sytuacji osób uchodźczych „Gościnność czy ksenofobia? – Sytuacja osób uchodźczych w Polsce pod lupą Platformy Talk to Loop”. Na spotkaniu zostaną podsumowane raporty dotyczące naruszeń praw osób uchodźczych w Polsce, przypadków zachowań ksenofobicznych oraz rekomendacje, jak poprawić sytuację osób w kryzysie uchodźczym przebywających w Polsce. W drugiej części spotkania będzie można dowiedzieć się więcej o funkcjonowaniu platformy Talk to Loop oraz o sprawdzonych rozwiązaniach platformy, które można wdrożyć w swojej organizacji.
• 7 listopada, online – szkolenie NASK ws. cyberbezpieczeństwa (w ramach Koalicji Infolinii BRPO).
• 8-9 grudnia, Warszawa – Zlot Obrończyń i Obrońców Praw Człowieka oraz Praworządności 2023 r. Cykliczne wydarzenie organizowane z okazji Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka, towarzyszące Międzynarodowemu Festiwalowi Filmowemu Watch Docs. Zlot organizują: Amnesty International, Fundacja dla Polski, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Inicjatywa “Nasz Rzecznik” i Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Sieć Obywatelska Watchdog Polska.

 

Ostatnie wydarzenia:

• Kwestionariusz przedwyborczy Inicjatywy „Nasz Rzecznik”. W ostatnich miesiącach zespoły robocze naszej koalicji wypracowały szereg pytań adresowanych do osób kandydujących w wyborach parlamentarnych 2023 r., obrazujących jakie sprawy są dla nas ważne. Na bazie wszystkich 33 wypracowanych pytań powstał formularz przedwyborczy, który trafił do kilkudziesięciu osób kandydujących w wyborach. Nie kończymy naszej akcji w połowie października. Będziemy mobilizować polityczki i polityków do odpowiedzi na pytania również po wyborach, publikując na naszej stronie linki do ich odpowiedzi.

https://naszrzecznik.pl/kolejne-odpowiedzi-polityczek-i-politykow-na-nasze-pytania/

https://naszrzecznik.pl/pierwsze-odpowiedzi-polityczek-i-politykow-na-nasze-pytania/

• Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego z Manifestem Zdrowia Psychicznego Inicjatywy “Nasz Rzecznik” – zespół redakcyjny do spraw opracowania manifestu udoskonalał ostatnie punkty Manifestu. Preambułę tego obszernego i współtworzonego od miesięcy dokumentu można przeczytać tu:

https://naszrzecznik.pl/swiatowy-dzien-zdrowia-psychicznego-z-manifestem-zdrowia-psychicznego-inicjatywy-nasz-rzecznik/

• Konferencja „Mamy pomysł na Polskę!”, współorganizowana przez Inicjatywę “Nasz Rzecznik”, OFOP 29 września w Warszawie konfa 29 września.

https://naszrzecznik.pl/mamy-pomysl-na-polske-konferencja-29-wrzesnia/

• Kwestionariusz MamPrawoWiedzieć, w którym znalazła się m.in. część pytań opracowanych przez zespoły robocze naszej Inicjatywy.

https://naszrzecznik.pl/nie-wiesz-na-kogo-glosowac-razem-z-mamprawowiedziec-pl-zadajemy-pytania-kandydatkom-w-wyborach/

• Kampania społeczna “Szkoła przyjazna dla autyzmu”, objęta honorowym mecenatem Rzecznika Praw Obywatelskich, prof. Marcina Wiącka i Prezydentki Miasta Łodzi, Hanny Zdanowskiej.

https://naszrzecznik.pl/wspieramy-kampanie-spoleczna-szkola-przyjazna-dla-autyzmu-2/

 

Ostatnie interwencje i wystąpienia RPO w odpowiedzi na nasze postulaty i sygnalizowane przez nas problemy

• Odpowiedź Waldemara Kraski, sekretarza stanu w MZ na wystąpienie RPO ws. dostępności gabinetów ginekologicznych dla osób z niepełnosprawnościami.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-kobiety-niepelnosprawnosc-ginekologia-mz-%20odpowiedz

• BRPO losowo kontrolowały wybrane lokale wyborcze oznaczone jako dostosowane do potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-wybory-kontrola-lokale-dostepnosc-ozn-pkw

• RPO wskazuje, co PKW może jeszcze zrobić dla poprawy dostępności materiałów wyborczych zwłaszcza dla wyborczyń i wyborców z niepełnosprawnością słuchu.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-wybory-dostepnosc-glusi-pkw-krrit-odpowiedzi-ponowne

• Po wyroku TSUE, WSA zajmie się sprawą odmowy transkrypcji zagranicznego aktu urodzenia dziecka pary jednopłciowej.

https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-pytanie-prejudycjalne-dzieci-rodzicow-jednej-plci-postanowienie-tsue-nsa