Spotkanie Zespołu Praw Opiekunek/ów 18 maja w dużej mierze poświęcone było podsumowaniu stanowiska Inicjatywy „Nasz Rzecznik” wobec rządowego projektu ustawy o świadczeniu wspierającym (druk nr 3130), który miał być procedowany w Sejmie 22-23 maja.
Nasze stanowisko z kwietnia 2023 r., przekazane wcześniej RPO i przesłane 19 maja posłom i posłankom z Komisji Polityki Społecznej i Rodziny jest dostępne na stronie:
https://naszrzecznik.pl/stanowisko-w-sprawie-projektu-ustawy-o-swiadczeniu-wspierajacym/
Ponieważ stanowisko było obszerne i szczegółowe, Alicja Loranc (Fundacja Po Mojemu, ruch Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją) zaproponowała podsumowanie naszych uwag w następujących punktach:
- Świadczenie wspierające nie jest przyznawane dodatkowo lecz zamiast świadczenia pielęgnacyjnego (nie można będzie łączyć pobierania obu świadczeń).
- Świadczenie wspierające w najwyższej wysokości uzyska jedynie mniej niż 50 tysięcy osób wymagających skrajnie wysokiego wsparcia z miliona 113 tysięcy osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub ze wskazaniem punktów 7. i 8. w orzeczeniu.
- Pomoc niewielkiej liczbie osób z niepełnosprawnościami odbędzie się kosztem innych osób, również wymagających wsparcia i ich rodzin.
- Przyjęta bez konsultacji wadliwa, punktowa skala oceny potrzeby wsparcia będzie służyć nie tylko jako kryterium przyznania świadczenia wspierającego i świadczenia pielęgnacyjnego ale również innych świadczeń i usług skierowanych do osób z niepełnosprawnościami, np. Wspomaganych Społeczności Mieszkaniowych czy asystencji. Wykluczy to ze wsparcia bardzo dużą liczbę osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin („reforma” orzecznictwa tylnymi drzwiami).
- Łączenie pobierania świadczenia pielęgnacyjnego z pracą zarobkową jest możliwe nie dla wszystkich a tylko w przypadku, gdy osoba z niepełnosprawnością uzyska w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia min 70 pkt. Limit przychodów wynosi tylko 24 tysięcy zł rocznie. Po jego przekroczeniu opiekun traci prawo do świadczenia. [Uwaga: W wersji przyjętej praktycznie jednogłośnie przez Sejm 23 maja nie było już limitu pracy zarobkowej].
[Edit: 23 maja strona rządowa w ostatniej chwili przedłożyła inny projekt, a strona społeczna – w tym przedstawicielka i przedstawiciel Inicjatywy „Nasz Rzecznik” – nie została wpuszczona na obrady sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny].
W dalszej części spotkania rozmawialiśmy o działaniach rzeczniczych, które przez najbliższy rok (od połowy czerwca) będziemy jako Inicjatywa organizować w ramach programu CECEP – Zaangażowania Obywatelskiego w Europie-Środkowo-Wschodniej. Program jest realizowany przez National Democratic Institute ze Stanów Zjednoczonych w partnerstwie z węgierskim DemNet oraz Instytutem Spraw Publicznych w Polsce. Jesteśmy jedną z pięciu polskich koalicji objętych wsparciem NDI.
Dzięki wsparciu CECEP:
- 29 września odbędzie się w Warszawie debata polityczna pod hasłem: „Mamy pomysł na Polskę”
- nasze postulaty skuteczniej dotrą do polityków/czek w partnerstwie m.in. z TT Radiem Rebeliant (30 audycji od lipca do września 2023)
- zorganizujemy cztery powyborcze spotkania w mniejszych miejscowościach, w tym:
- Pro Aperte, Kutno (Zespół Edukacja Włączająca): robocza nazwa: “Znoszenie barier edukacyjnych dla uczniów i uczennic w spektrum autyzmu, z wyzwaniami neurologicznymi i własnymi potrzebami edukacyjnymi”
- Fundacja Nieodkładalni, Gliwice (Zespół Praw Opiekunek/ów) – robocza nazwa: “Sieć w pełni dostępnych komfortek w całej Polsce jako cel koalicji “Przewijamy Polskę”, który powinniśmy wspierać wszyscy”
oraz warsztaty online w kluczowych dla nas obszarach.
Pięć osób z naszej koalicji uczestniczyło 7-9 maja w warsztacie z planowania strategicznego w Krakowie.
W ramach współpracy z NDI i Instytutem Spraw Publicznych możemy mogliśmy też zgłosić propozycję ważnych dla nas tematów do badania socjologicznego.
Propozycje, które padły podczas spotkania Zespołu i zostały ostatecznie wybrane to:
- Policzmy się: Ilu jest opiekunów/nek osób wymagających intensywnego wsparcia, tzw. głęboko zależnych.
- Przemoc systemowa wobec rodziców i opiekunów OzN w systemie oświaty i pomocy społecznej (presja na rodziców, nadużywanie sądu rodzinnego itd)
- Opiekunowie OzN na rynku pracy (pracujący i gotowi do podjęcia pracy) – główne problemy i potrzeby wsparcia
- Sytuacja dzieci z niepełnosprawnością – wychowanków pieczy zastępczej, usamodzielniających się w systemie pieczy zastępczej (kontekst deinstytucjonalizacji)
- Ocena sytuacji opiekunów 65+ i starszych, będących jedynymi opiekunami osób całkowicie zależnych (dorosłych dzieci, wnucząt i współmałżonków). Zebranie danych dot. potrzeb wsparcia i proponowanych przez opiekunów rozwiązań. Przeprowadzenie badań porównawczych np. w trzech różnych regionach Polski.
- Szanse adopcyjne dziecka z niepełnosprawnością
- Na jakim etapie jest wdrażanie centralnego rejestru pieczy i jaki będzie mechanizm weryfikacji wiarygodności danych wprowadzanych przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej?
- Ile osób uprawnionych i ich rodzin kiedykolwiek korzystało z programu asystent osobisty i opieka wytchnieniowa?
- Dzieci z niepełnosprawnością w sytuacjach kryzysu: np. konflikt pomiędzy rozwodzącymi się rodzicami
Pytania do polityków/czek w roku wyborczym
Wybieramy 3-5 najważniejszych pytań do kandydatów/tek w wyborach parlamentarnych do ankiety, którą chcemy przeprowadzić wspólnie z Mam Prawo Wiedzieć/ Stowarzyszeniem 61. Jako że część propozycji pytań z naszej mapy potrzeb wymaga aktualizacji w dynamicznym kontekście procedowania ustawy o świadczeniu wspierającym, zaproponowaliśmy inne tematy.
Wśród zgłoszonych propozycji/obszarów tematycznych były:
-
- Sytuacja dzieci z niepełnosprawnością w kontekście zapewniania zabezpieczenia w systemie pieczy zastępczej – kontekst deinstytucjonalizacji
- Na jakim etapie jest wdrażanie centralnego rejestru pieczy i jaki będzie mechanizm weryfikacji wiarygodności danych wprowadzanych przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej?
- Co z pracami nad zniesieniem ubezwłasnowolnienia i zastąpieniem go wspieranym podejmowaniem decyzji? (Roman Szacki proponował kwestię ubezwłasnowolnienia dajmy jako pytanie Zespołu Praw Osób z Niepełnosprawnością).
- Realne pomysły na deinstytucjonalizację
- Czy zna Pan/i Konwencję ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami i jak zamierza ją Pan/i wdrażać? (zwłaszcza w kontekście zapisów dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność).
- Jakie kierunki uważa Pan/Pani za priorytetowe dla poprawienia sytuacji osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich (propozycja trzech kluczowych).
- Czy będzie Pan/i zabiegać o ratyfikację protokołu fakultatywnego do Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami?
lub:
Które niewdrożone zapisy Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami zamierza Pan/i zrealizować? Jakie kroki zamierza Pan/i podjąć na rzecz ratyfikacji Protokołu fakultatywnego do Konwencji, która pozwala na zgłaszanie skarg indywidualnych?
-
- Czy popiera Pan/Pani gwarantowaną ustawowo, adekwatną do potrzeb osoby z niepełnosprawnością i finansowaną z budżetu centralnego asystencję osobistą? Jeśli tak, jakie podejmie Pan/i działania, by ją wprowadzić?
- Czy uważa Pani/Pan, że opiekunki/opiekunowie osób wymagających całodobowego wsparcia powinni mieć dostęp do opieki wytchnieniowej dostosowanej do ich potrzeb (pobyty w szpitalu, operacje)? Jeśli tak, jakie ma Pan/i pomysły na realizację wsparcia opiekunek/ów?
- Proszę wskazać w Pana/ Pani programie punkty dotyczące osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin.
- Jaką kwotę /Jaki procent budżetu planuje Pan/ Pani przeznaczyć na osoby z niepełnosprawnościami i ich rodziny?
- Ile osób z niepełnosprawnością i ich opiekunów jest wśród Pani /Pana wyborców?
- Jakie rozwiązanie systemowe zaproponowałby Pan/Pani matce, która samodzielnie wychowuje dwoje dorosłych dzieci ze sprzężoną niepełnosprawnością (tu opis obejmujący zagadnienia, na które chcemy zwrócić szczególną uwagę). Jakie elementy Pana/Pani programu wyborczego pomogą zabezpieczyć sytuację takiej rodziny i zapewnią im odpowiednie do ich potrzeb wsparcie?
Ostatnie i zapowiadane wydarzenia Inicjatywy „Nasz Rzecznik”:
- 5 maja (piątek) – obchody Dnia Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych i Dnia Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną pod hasłem „Empatia się przewija”. Wspierane przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” wydarzenie objęte honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich jest organizowane przez Fundację NieOdkładalni w Gliwicach w ramach akcji „Przewijamy Polskę.”
- 8 maja (poniedziałek) – odbyło się spotkanie delegacji Zespołów Praw Osób z Niepełnosprawnościami i Praw Opiekunek/ów z ZRPO Valerim Vachevem i Pełnomocniczką RPO ds. wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami Moniką Wiszyńską-Rakowską.
Nasz sprzeciw wobec niebezpiecznych zapisów w projekcie, w tym braku konsultacji społecznych, w dużej mierze podzielają przedstawiciele BRPO.
- 9 maja Odznakę Honorową RPO za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka dla poznańskiego Stowarzyszenia na rzecz Dzieci i Dorosłych z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym „Żurawinka” z rąk prof. Wiącka odebrała Anna J. Nowak, prezeska Stowarzyszenia działająca w Zespole Praw Opiekunów/ek Inicjatywy “Nasz Rzecznik”
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/stowarzyszenie-zurawinka-odznaka-honorowa-rpo
- 22 maja – szkolenie pt. „Rzecznik Praw Obywatelskich – podstawy prawne działania, kompetencje, zasady składania wniosków i przykłady podejmowanych interwencji” dla Koalicji Infolinii i organizacji z koalicji Inicjatywy „Nasz Rzecznik”
Szkolenie poprowadzi adw. Aneta Trzeciak z Wydziału Przyjęć Interesantów Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.
- 23 maja (wtorek) godz. 11:00 – spotkanie Zespołów Spraw Lokalnych i Wolności Zrzeszania się z Zastępcą Rzecznika Praw Obywatelskich Valerim Vachevem i przedstawiciel(k)ami Biura RPO
- 23-25 maja – reprezentacja Inicjatywy „Nasz Recznik” na Central Europe Civic Forum w Budapeszcie (w ramach wspieranego przez NDI programu CECEP – Programu Zaangażowania Obywatelskiego w Europie Środkowo-Wschodniej)
Inicjatywa „Nasz Rzecznik” na Central Europe Civic Forum, Budapeszt, 23-25 maja 2023
- 12 i 13 czerwca – stacjonarne spotkanie Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, OFOP w Warszawie Wydarzenie pod hasłem: „Działając razem, możemy więcej!”
13 czerwca: „Nasze prawa, nasze rzecznictwo”
Kampanie społeczne:
- W kwietniu odbyła się współtworzona przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” kampania społeczna, „Stop przemocy! #przyjaźnie dla autyzmu” pod honorowym patronatem RPO.
Ostatnie interwencje i wystąpienia RPO w odpowiedzi na postulaty Inicjatywy i zgłaszane przez nas problemy:
- Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Valeri Vachev występuje do przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przewodniczącej Konferencji Rektorów Uczelni Pedagogicznych oraz przewodniczącego Konferencji Rektorów Zawodowych Szkół Polskich o jak najszersze uwzględnienie treści z zakresu edukacji antydyskryminacyjnej, interwencji kryzysowej, praw dzieci i uczniów z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, edukacji międzykulturowej i wsparcia dzieci i uczniów z doświadczeniem migracyjnym i uchodźczym w programach kształcenia przyszłych pedagogów i nauczycieli. Jest to m.in. odpowiedź na wniosek Marty Szymczyk z Zespołu Edukacja Włączająca. Programy kształcenia pedagogów i nauczycieli powinny uwzględniać wiedzę z zakresu edukacji antydyskryminacyjnej i włączającej, interwencji kryzysowej, zjawiska przemocy oraz sposobów jej przeciwdziałania, a także kompetencji miękkich w zakresie komunikacji i mediacji.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-edukacja-antydyskryminacyjna-nauczyciele-szkolenia?fbclid
- Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje o jak najszybsze zrealizowanie unijnych dyrektyw dotyczących tzw. work-life balance. Postulaty w sprawie dyrektywy work-life balance przekazała RPO aktywna w Zespole Praw Kobiet Fundacja Rodzic w mieście.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rownowaga-miedzy-praca-zyciem-prywatnym-wideo
- Interwencja RPO w odpowiedzi na postulat Zespołu Praw Uchodźców/czyń i zgłaszane skargi ws. utraty statusu UKR
Uchodźcy wojenni z Ukrainy skarżą się, że tracą status cudzoziemca UKR, choć nie wyjeżdżali z Polski na dłużej niż 30 dni. Brak statusu UKR wiąże się m.in. z utratą prawa do opieki medycznej świadczeń, czy pomocy społecznej. RPO pisze w tej sprawie do Pełnomocnika Rządu ds. Uchodźców Wojennych z Ukrainy.
- Aplikacja potwierdzająca status uchodźcy z Ukrainy nie dla osób poniżej 13. roku życia
Obywatele Ukrainy poniżej 13. roku życia nie mogą uzyskać dostępu do elektronicznego profilu Diia.pl, który poświadcza tożsamość, status i legalność pobytu użytkownika. Diia.pl to jedyny dokument poświadczający prawo do pobytu w Polsce i fakt objęcia ochroną czasową. Bez niego podróż za granicę jest bardzo utrudniona. Rezygnacja z tradycyjnej formy dokumentu może ponadto sprawiać trudności innym użytkownikom, np. osobom z niepełnosprawnościami i osobom starszym. Marcin Wiącek pisze o problemie do ministra spraw wewnętrznych i administracji Mariusza Kamińskiego.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-mswia-diia-pl-maloletni
- 17 kwietnia – pismo do Burmistrz Wielichowa na wniosek Fundacji Wspólna Przestrzeń w sprawie zapewnienia uczniowi z niepełnosprawnością dowozu do szkoły specjalnej w celu realizacji ciążącego na gminie ustawowego obowiązku
Przedstawicielka BRPO zwraca się o udzielenie wyjaśnień i poinformowanie Rzecznika o sposobie wykonania wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu7 i potraktowanie sprawy jako pilnej.
- 19 kwietnia. System edukacji w dużej mierze niedostępny dla osób z niepełnosprawnością słuchu. Rzecznik prosi MEiN o zmiany
RPO – który wykonuje także zadania organu monitorującego wdrażanie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych – zwraca się do min. Przemysława Czarnka o działania na rzecz zwiększenia dostępności systemu edukacji dla uczniów z niepełnosprawnością słuchu i uwzględnienie uwag.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-edukacja-glusi-niedostepnosc-mein
- RPO spytał Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej, jakie działania podejmie dla weryfikacji zgodności wydatkowania funduszy UE przez jednostki samorządu terytorialnego z horyzontalną zasadą równego traktowania i niedyskryminacji (sprawa tzw. uchwał „antyLGBT”)
Korespondencja RPO z MFiPR na stronie:
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-uchwaly-anty-lgbt-fundusze-europejskie-mfipr
Min. Grzegorz Puda odpisał, że niezwykle istotne jest zapewnienie przestrzegania tego warunku – ujętego w „Umowie Partnerstwa na lata 2021-2027” – przez wszystkich beneficjentów funduszy europejskich będących jednostkami samorządu terytorialnego
MFiPR prowadzi obecnie prace nad horyzontalnym kryterium wyboru projektów dotyczącego niedyskryminacji, którego spełnienie byłoby warunkiem uzyskania dofinansowania projektu ze środków europejskich.
Resort rozważa możliwość, by weryfikacja tego kryterium odbywała się na podstawie listy jednostek samorządu na stronie internetowej RPO, które podjęły tzw. uchwały „antyLGBT”.
To nie jest oficjalny rejestr dyskryminujących uchwał; może to być tylko wskazówką przy weryfikacji, czy jednostki ubiegające się o dofinansowanie nie podjęły działań dyskryminujących – odpowiada RPO i prosi MFiPR o przyjęcie innego sposobu weryfikacji.
- 8 maja ZRPO Valeri Vachev i Pełnomoniczka RPO Monika Wiszyńska-Rakowska rozmawiali o naszych uwagach do projektu ustawy o świadczeniu wspierającym z przedstawiciel(k)ami Inicjatywy „Nasz Rzecznik”
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zrpo-spotkanie-nasz-rzecznik-swiadczenie-wspierajace
- Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że podmioty więzienne są zobowiązane do przestrzegania praw pacjenta, a Rzecznik Praw Pacjenta pozostaje organem ochrony tych praw. RPO prosi RPP Bartłomieja Chmielowca o odniesienie się do wskazanych problemów, np. możliwości rozpoznania skargi od członka rodziny skazanego chorego
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-rpp-prawa-pacjenta-skargi-osadzeni-zaklady-penitencjarne
- RPO Marcin Wiącek apeluje do MRiT o systemowe rozwiązania ws. „Komfortek”
Osoby dorosłe nie mają w przestrzeni publicznej miejsc do czynności pielęgnacyjno-higienicznych, które wymagają pozycji leżącej z powodu choroby, niepełnosprawności lub wieku. Odbywa się to często w warunkach niehigienicznych i urągających ludzkiej godności, np. na podłodze publicznych toalet czy w samochodach
Koalicja NGO-sów „Przewijamy Polskę” utworzyła już w Polsce 30 odpowiednich miejsc, tzw. komfortek, ale to nie wystarcza – osób potrzebujących takiego wsparcia jest ok. 150 tys.
Konieczne są zatem działania o charakterze systemowym, o co Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do ministra rozwoju i technologii.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-przewijanie-dorosli-miejsca-mrit
- Darmowe środki higieny osobistej dla dziewcząt w szkołach – postulat RPO do MEiN. Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek napisał w tej sprawie do ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.
Rozwiązaniu problemu ubóstwa menstruacyjnego służyłoby zapewnienie darmowych środków higieny osobistej we wszystkich szkołach i placówkach edukacyjnych – wskazuje RPO. Na ich zakup nie stać co dziesiątej dziewczyny w Polsce – wynika z badań. Wprowadzenie tematu menstruacji do przestrzeni publicznej sprzyjałoby eliminacji negatywnych stereotypów z nią związanych.
Min. Czarnek opowiada: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach nie wskazuje wprost obowiązku zapewnienia wyrobów higienicznych dla dziewcząt. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by z subwencji oświatowej finansować wyposażenie szkół/placówek w środki takie, jak podpaski czy tampony, jeśli organ stanowiący JST uzna taki wydatek za zasadny. Dyrektor szkoły/placówki może podjąć decyzję o zakupie takich środków higieny, jeżeli jego zdaniem są niezbędne dla zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.
Źródło: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-menstruacja-darmowe-srodki-higieny-szkoly-mein-odpowiedz
Naszym zdaniem odpowiedź ministra Czarnka była skandaliczna. Zrzuca obowiązek na rodziców, szkoły, samorządy. Z poziomu Inicjatywy „Nasz Rzecznik” wystosujemy odpowiedź do ministra z jasnym sygnałem, że nie ma zgody na takie traktowanie.
Termin następnego spotkania: 23 czerwca (piątek) godz. 18:00
Ważne:
Zgłaszajmy i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania praw oraz postulaty i wnioski do RPO w prostym formularzu:
https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy
