Sprawy bieżące:
- Od połowy czerwca, przez najbliższy rok, jako Inicjatywa, prowadzić będziemy działania rzecznicze w ramach programu CECEP – Zaangażowania Obywatelskiego w Europie-Środkowo-Wschodniej. Program jest realizowany przez National Democratic Institute ze Stanów Zjednoczonych w partnerstwie z węgierskim DemNet oraz Instytutem Spraw Publicznych w Polsce. Jesteśmy jedną z pięciu polskich koalicji objętych wsparciem NDI.
Dzięki wsparciu CECEP:
– 29 września odbędzie się w Warszawie debata polityczna pod hasłem: „Mamy pomysł na Polskę”
– nasze postulaty skuteczniej dotrą do polityków/czek w partnerstwie m.in. z TT Radiem Rebeliant (30 audycji od lipca do września 2023)
– zorganizujemy cztery powyborcze spotkania w mniejszych miejscowościach, w tym: spotkanie organizowane przez Fundację Pro Aperte, Kutno (Zespół Edukacja Włączająca): robocza nazwa: “Znoszenie barier edukacyjnych dla uczniów i uczennic w spektrum autyzmu, z wyzwaniami neurologicznymi i własnymi potrzebami edukacyjnymi” i przez Fundację Nieodkładalni, Gliwice (Zespół Praw Opiekunek/ów) – robocza nazwa: “Sieć w pełni dostępnych komfortek w całej Polsce jako cel koalicji “Przewijamy Polskę”, który powinniśmy wspierać wszyscy”
oraz warsztaty online w kluczowych dla nas obszarach.
Pięć osób z naszej koalicji uczestniczyło 7-9 maja w warsztacie z planowania strategicznego w Krakowie.
W ramach współpracy z NDI i Instytutem Spraw Publicznych mogliśmy też zgłosić propozycję ważnych dla nas tematów do badania socjologicznego.
- Apel RPO o dostępne wybory
6 czerwca 2023 r. w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich odbyła się konferencja prasowa, w trakcie której RPO Marcin Wiącek i przedstawiciele organizacji społecznych złożyli podpisy pod apelem w sprawie dostępności wyborów. Inicjatywę „Nasz Rzecznik” reprezentował Edward Bolak (Zespół Praw Osób z Niepełnosprawnościami, Godność i Wsparcie Drogą i Nadzieją, Porozumienie Autyzm-Polska, Fundacja Wspólnota Nadziei).
Prof. Marcin Wiącek nazwał dokument jednym z najważniejszych, jakie podpisał od chwili objęcia urzędu RPO. Jednocześnie prosił, by jak najwięcej osób, organizacji podpisywało się pod tym apelem.
https://naszrzecznik.pl/podpisalismy-apel-rpo-w-sprawie-dostepnosci-wyborow/
Ważne linki:
- Link do apelu na platformie Avaaz
- Link do apelu w polskim języku migowym (PJM)
- Wybory Dostępne dla Wszystkich – apel.pdf
- Stanowisko w sprawie orzecznictwa
Najwięcej czasu podczas spotkania zajęło nam uaktualnianie tekstu – przygotowanego przez Annę Szalast – będącego wstępnym stanowiskiem Inicjatywy „Nasz Rzecznik” w sprawie działania systemu orzecznictwa i potrzeby jego gruntownej reformy. Warto przypomnieć, że tematem orzecznictwa Zespół zajmował się też w ubiegłym roku; przyjęliśmy wnioski, z których część została przekazana do Biura RPO. Część jednak jeszcze nie, bo nie zostały ostatecznie zredagowane. Mamy też teraz nową sytuację, bo obecnie niezbędne jest uwzględnieniem skutków, jakie będzie miała ustawa o świadczeniu wspierającym. W trakcie spotkania dyskutowaliśmy też nad językiem, jakim powinien charakteryzować się nasz dokument.
Roboczy tekst:
Trzy, dwa, jeden … nowe orzecznictwo. Start!
Orzeczenie nadaje status bycia członkiem/członkinią największej z mniejszości w naszym społeczeństwie. Orzeczenie nadaje także specjalne prawa i wyznacza kierunki, w których osoba z niepełnosprawnością ma prawo iść, by zaspokajać swoje naturalne potrzeby, pomimo, że wszyscy inni mogą wybierać sami. Obecne w naszym systemie prawnym orzeczenie zmusza do przechodzenia wielu dróg, po czym pozwala na korzystanie jedynie z utartych ścieżek i rozwiązań, które nie uwzględniają w pełni indywidualizacji potrzeb. Dlatego
Po pierwsze, trzeba rozmawiać o sposobie rozumienia miejsca w rzeczywistości społecznej osoby z niepełnosprawnością, która posiada dokument potwierdzający inny profil rozwoju i potrzeb niż prezentuje ogół społeczności. Tym samym jest nam potrzebna rozmowa o roli diagnozy medycznej względem nadrzędnej dla zaspokajania potrzeb życia codziennego i rozwoju diagnozy funkcjonalnej oraz relacji między nimi. Obie są przecież potrzebne. Diagnoza jest podstawą określenia realnych potrzeb i potencjalnych sfer rozwoju dla osoby w każdym wieku. Dlatego dla diagnozy niezbędne jest opracowanie wystandaryzowanego narzędzia i procedury jego stosowania. O tym bezwzględnie trzeba rozmawiać z osobami, które system znają, bo same doświadczają bycia diagnozowanym, czy wręcz szufladkowanym za pomocą nadania kodu. Kod nie określa potrzeb a może stygmatyzować, co w szczególności dotyczy osób z doświadczeniem kryzysu psychicznego, niepełnosprawnością intelektualną i całościowymi zaburzeniami rozwoju. Kod nie pozwala na realne określenie, jakie potrzeby ma osoba z niepełnosprawnością. Pod jednym kodem klasyfikowane są osoby o bardzo zróżnicowanym sposobie funkcjonowania, samodzielności i potrzebach wsparcia. Niedopuszczalne jest wprowadzanie do obiegu prawnego instytucji diagnozy funkcjonalnej opartej na niesprawdzonych i wątpliwych metodologicznie narzędziach. Każda propozycja metody i narzędzia powinna zostać nie tylko skonsultowana ze środowiskiem osób z niepełnosprawnościami i osób ich wspierających ale również przetestowana na reprezentatywnej grupie dla każdego rodzaju niepełnosprawności, aby ocenić wpływ stosowania narzędzia na sytuację.
Po drugie, proces orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności jest zwielokrotniony. Nie ma jednego systemu, a istniejące niestyczne systemy nie współpracują ze sobą na rzecz podnoszenia poziomu jakości życia osób z niepełnosprawnościami i ich bliskich. Proces nabywania statusu osoby z niepełnosprawnością to konieczność wielokrotnego udowadniania swojego stanu zdrowia, często niezmiennego lub niemożliwego do znaczącej poprawy. Obecne propozycje zmian przepisów prawnych nie upraszczają systemu orzekania, a wprowadzają nowy subsystem stworzony na potrzeby nowego świadczenia wspierającego. Okazuje się, że jeden akt prawny może zmienić funkcjonowanie dotychczasowego systemu i wprowadzić trwałe zmiany, wygaszając dzisiaj dostępne formy wsparcia pod płaszczykiem nowych lepszych rozwiązań. To rodzi lęk, wprowadza chaos i paraliżuje w podejmowaniu decyzji, które mają konkretne konsekwencje prawne i finansowe dla całych rodzin. To może zmieniać na niekorzystną sytuację rodzin i osób z niepełnosprawnościami i zagrażać ich bezpieczeństwu prawnemu i finansowemu.
Proces orzekania stoi w sprzeczności z ustawą o dostępności. Proces orzekania osób z niepełnosprawnością intelektualną, niewerbalnych i z trudnościami w komunikowaniu się, G/głuchych ciągle nie pozwala im na swobodne komunikowanie się z tymi, którzy mają ich oceniać i decydować czego potrzebują. Nie pozwala im mówić w swoim imieniu. Wejście w proces orzekania odbywa się bez niezbędnego wsparcia informacyjnego. Konieczność udziału osoby z niepełnosprawnością z trudnościami w komunikowaniu się w posiedzeniu komisji orzekającej naraża ją na traumatyczne doświadczenie niekorzystnej oceny jej funkcjonowania przez osoby jej bliskie. Jest potrzeba wprowadzenia rozwiązań umożliwiających oddzielne wysłuchanie osoby z niepełnosprawnością i ich bliskich/opiekunów. Opinia lekarza prowadzącego powinna być z zasady uwzględniana.
Po trzecie, system orzekania nie pozwala na szacowanie potrzeb zarówno osób jak i grup osób z danym rodzajem niepełnosprawności, a co za tym idzie nie jest możliwe realne planowanie środków finansowych na ich zaspokojenie. Ciągle nie wiadomo, ile jest osób z niepełnosprawnością w Polsce, jakie mają potrzeby, które z nich są dominujące i jakie trendy społeczne są obserwowane. Z powodu braku bazy danych o liczbie osób z niepełnosprawnościami i ich potrzebach wprowadzane w przestrzeń prawną rozwiązania tylko częściowo odpowiadają na prawdziwe potrzeby. Nie znając potrzeb i liczby osób, których one dotyczą nie można właściwie projektować i wprowadzać rozwiązań systemowego wsparcia. To co dzisiaj oferuje system orzekania i w jego konsekwencji systemy edukacji i pomocy nie zapewnia ciągłości wsparcia w cyklu życia i uzależnia dostęp do nawet najprostszego wsparcia od konieczności ponownych diagnoz i gromadzenia dokumentacji a nie od realnej diagnozy funkcjonalnej.
A więc
Po pierwsze, dialog społeczny z osobami z niepełnosprawnościami i ich bliskimi.
Po drugie, jeden system.
Po trzecie, jedna baza i podmiotowość wsparcia.
Bez tego nie wystartuje nowe orzecznictwo.
- Dyskryminujące stanowisko Kurator Oświaty
Jan Gawroński z Klubu Świadomej Młodzieży Fundacja AutismTeam zwrócił uwagę na dyskryminujące uczniów z niepełnosprawnościami wypowiedzi małopolskiej Kurator Oświaty Barbary Nowak. Nie po raz pierwszy małopolska kuratorka udziela kontrowersyjnych wypowiedzi, tym razem dotyczących edukacji włączającej. O dyskryminującej wypowiedzi urzędniczki powiadomiony został RPO.
Ostatnie i zapowiadane wydarzenia Inicjatywy „Nasz Rzecznik”:
- 5 maja (piątek) – obchody Dnia Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych i Dnia Godności Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną pod hasłem „Empatia się przewija”. Wspierane przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” wydarzenie objęte honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich jest organizowane przez Fundację NieOdkładalni w Gliwicach w ramach akcji „Przewijamy Polskę.”
- 8 maja (poniedziałek) – odbyło się spotkanie delegacji Zespołów Praw Osób z Niepełnosprawnościami i Praw Opiekunek/ów z ZRPO Valerim Vachevem i Pełnomocniczką RPO ds. wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami Moniką Wiszyńską-Rakowską.
Dr Valeri Vachev podziękował za przedstawione postulaty i zapowiedział szczegółową analizę projektu ustawy o świadczeniu wspierającym z uwzględnieniem przekazanych przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” uwag.
vachevem-w-sprawie-uwag-do-projektu-ustawy-o-swiadczeniu-wspierajacym-8-maja/
Na stronie Inicjatywy “Nasz Rzecznik” zamieściliśmy wypracowane przez nas stanowisko ws. ustawy o świadczeniu wspierającym:
7 czerwca senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej rozpatrywała ustawę o świadczeniu wspierającym.
https://av8.senat.pl/10KRPSS1601
Przed senackim głosowaniem nad poprawkami organizacje i ruchy społeczne połączyły siły i wspólnie zgłosiły poprawki do ustawy. Ich treść można znaleźć m.in. na naszej stronie internetowej:
- 9 maja Odznakę Honorową RPO za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka dla poznańskiego Stowarzyszenia na rzecz Dzieci i Dorosłych z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym „Żurawinka” z rąk prof. M. Wiącka odebrała Anna J. Nowak, prezeska Stowarzyszenia działająca w Zespole Praw Opiekunów/ek Inicjatywy “Nasz Rzecznik”.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/stowarzyszenie-zurawinka-odznaka-honorowa-rpo
- 22 maja odbyło się szkolenie pt. „Rzecznik Praw Obywatelskich – podstawy prawne działania, kompetencje, zasady składania wniosków i przykłady podejmowanych interwencji” dla Koalicji Infolinii i organizacji z koalicji Inicjatywy „Nasz Rzecznik”
- 23 maja (wtorek) – spotkanie Zespołów Spraw Lokalnych i Wolności Zrzeszania się z Zastępcą Rzecznika Praw Obywatelskich Valerim Vachevem i przedstawiciel(k)ami Biura RPO
- 23-25 maja – European Civic Forum w Budapeszcie w ramach programu CECEP (Zaangażowania Obywatelskiego w Europie Środkowo-Wschodniej)
Koordynatorka Inicjatywy Anna Duniewicz i koordynatorka Zespołu Praw Osób LGBTQ+ Justyna Nakielska przedstawiły w Budapeszcie prezentację o Inicjatywie “Nasz Rzecznik” i naszych działaniach rzeczniczych. Spotkania budapesztańskie były okazją do podpatrzenia, jak w obszarach rzeczniczych działają inni, dzielenia się doświadczeniami, planowania i zacieśniania międzynarodowej współpracy.
- 12 i 13 czerwca – świętowanie XX-lecia OFOP i stacjonarne spotkanie Inicjatywy „Nasz Rzecznik” w Warszawie pod hasłem: „Działając razem, możemy więcej!”
Podsumowanie wydarzenia:
Ostatnie interwencje i wystąpienia RPO w odpowiedzi na postulaty Inicjatywy i zgłaszane przez nas problemy:
- Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich Valeri Vachev występuje do przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przewodniczącej Konferencji Rektorów Uczelni Pedagogicznych oraz przewodniczącego Konferencji Rektorów Zawodowych Szkół Polskich o jak najszersze uwzględnienie treści z zakresu edukacji antydyskryminacyjnej, interwencji kryzysowej, praw dzieci i uczniów z niepełnosprawnościami i specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, edukacji międzykulturowej i wsparcia dzieci i uczniów z doświadczeniem migracyjnym i uchodźczym w programach kształcenia przyszłych pedagogów i nauczycieli. Jest to m.in. odpowiedź na wniosek Marty Szymczyk z Zespołu Edukacja Włączająca. Programy kształcenia pedagogów i nauczycieli powinny uwzględniać wiedzę z zakresu edukacji antydyskryminacyjnej i włączającej, interwencji kryzysowej, zjawiska przemocy oraz sposobów jej przeciwdziałania, a także kompetencji miękkich w zakresie komunikacji i mediacji.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-edukacja-antydyskryminacyjna-nauczyciele-szkolenia?fbclid
- Skuteczna Interwencja Janka Gawrońskiego ws. dyskryminujących dla osób w spektrum autyzmu zapisów regulaminu zwiedzania Twierdzy Kłodzko – zakaz wstępu dla osób z autyzmem i Zespołem Aspergera.
Pełnomocniczka Terenowa RPO we Wrocławiu 12 maja 2023 r. skierowała wystąpienie do Burmistrza Miasta Kłodzka z prośbą o odniesienie się do wątpliwości przedstawionych zarówno w doniesieniach medialnych, jak również we wpływających skargach indywidualnych. Rzecznik poprosił także o rozważenie wprowadzenia zmian w regulaminie zwiedzania Twierdzy Kłodzko w sposób zapewniający pełną dostępność dla osób w spektrum autyzmu.
- 17 kwietnia – pismo do Burmistrz Wielichowa na wniosek Fundacji Wspólna Przestrzeń w sprawie zapewnienia uczniowi z niepełnosprawnością dowozu do szkoły specjalnej w celu realizacji ciążącego na gminie ustawowego obowiązku.
Przedstawicielka BRPO zwraca się o udzielenie wyjaśnień i poinformowanie Rzecznika o sposobie wykonania wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu i potraktowanie sprawy jako pilnej.
- RPO spytał Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej, jakie działania podejmie dla weryfikacji zgodności wydatkowania funduszy UE przez jednostki samorządu terytorialnego z horyzontalną zasadą równego traktowania i niedyskryminacji (sprawa tzw. uchwał „antyLGBT”).
Korespondencja RPO z MFiPR na stronie:
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-uchwaly-anty-lgbt-fundusze-europejskie-mfipr
- 8 maja ZRPO Valeri Vachev i Pełnomocniczka RPO Monika Wiszyńska-Rakowska rozmawiali o naszych uwagach do projektu ustawy o świadczeniu wspierającym z przedstawiciel(k)ami Inicjatywy „Nasz Rzecznik”.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zrpo-spotkanie-nasz-rzecznik-swiadczenie-wspierajace
- Rzecznik Praw Obywatelskich podkreśla, że podmioty więzienne są zobowiązane do przestrzegania praw pacjenta, a Rzecznik Praw Pacjenta pozostaje organem ochrony tych praw. RPO prosi RPP Bartłomieja Chmielowca o odniesienie się do wskazanych problemów, np. możliwości rozpoznania skargi od członka rodziny skazanego chorego.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-rpp-prawa-pacjenta-skargi-osadzeni-zaklady-penitencjarne
- RPO Marcin Wiącek apeluje do MRiT o systemowe rozwiązania ws. „komfortek”
Osoby dorosłe nie mają w przestrzeni publicznej miejsc do czynności pielęgnacyjno-higienicznych, które wymagają pozycji leżącej z powodu choroby, niepełnosprawności lub wieku. Odbywa się to często w warunkach niehigienicznych i urągających ludzkiej godności, np. na podłodze publicznych toalet czy w samochodach.
Koalicja NGO-sów „Przewijamy Polskę” utworzyła już w Polsce 30 odpowiednich miejsc, tzw. komfortek, ale to nie wystarcza – osób potrzebujących takiego wsparcia jest ok. 150 tys.
Konieczne są zatem działania o charakterze systemowym, o co Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do ministra rozwoju i technologii.
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-przewijanie-dorosli-miejsca-mrit
- Darmowe środki higieny osobistej dla dziewcząt w szkołach – postulat RPO do MEiN. Rzecznik Praw Pbywatelskich Marcin Wiącek napisał w tej sprawie do ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.
Źródło: https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-menstruacja-darmowe-srodki-higieny-szkoly-mein-odpowiedz
- Potrzebujemy więcej parków narodowych – wystąpienie RPO w Europejski Dzień Parków Narodowych:https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/europejski-dzien-parkow-narodowych-24-maja-2023
Od 22 lat nie powstał w Polsce żaden nowy park narodowy. Polskie parki narodowe zajmują tylko nieco ponad 1% powierzchni kraju. Musimy je tworzyć.
- ZRPO Wojciech Brzozowski interweniuje w sprawie grupy cudzoziemców przebywających pod zaporą wzdłuż granicy polsko-białoruskiej. Wizya przedstawicieli RPO
https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zrpo-brzozowski-interwencja-cudzoziemcy-zapora
- Skuteczna Interwencja Janka Gawrońskiego ws. dyskryminujących dla osób w spektrum autyzmu zapisów regulaminu zwiedzania Twierdzy Kłodzko – zakaz wstępu dla osób z autyzmem i Zespołem Aspergera.
Pełnomocniczka Terenowa RPO we Wrocławiu 12 maja 2023 r. skierowała wystąpienie do Burmistrza Miasta Kłodzka z prośbą o odniesienie się do wątpliwości przedstawionych zarówno w doniesieniach medialnych, jak również we wpływających skargach indywidualnych. Rzecznik poprosił także o rozważenie wprowadzenia zmian w regulaminie zwiedzania Twierdzy Kłodzko w sposób zapewniający pełną dostępność dla osób w spektrum autyzmu.
Kampanie społeczne
W kwietniu odbyła się współtworzona przez Inicjatywę „Nasz Rzecznik” kampania społeczna, „Stop przemocy! #przyjaźnie dla autyzmu” pod honorowym patronatem RPO.
12 kwietnia Rada Miejska w Łodzi uchwaliła stanowisko-apel o wprowadzenie opisowej oceny z zachowania w klasch IV-VIII. szkół podstawowych dla uczniów żyjących ze spektrum autyzmu, ADHD i ADD. To jeden z postulatów Zespołu Edukacja Włączająca Inicjatywy „Nasz Rzecznik”, opracowany przez samorzecznika Jana Gawrońskiego z Klubu Świadomej Młodzieży Fundacja AutismTeam i podnoszony podczas kampanii społecznej „Stop przemocy! #przyjaźniedlaautyzmu”. Postulat poparł Rzecznik Praw Obywatelskich.
Następne spotkanie Zespołu: 28 czerwca godz. 17.30.
Ważne i zawsze aktualne:
Zgłaszajmy i zachęcajmy do zgłaszania przypadków naruszania praw oraz postulaty i wnioski do RPO w prostym formularzu:
https://bip.brpo.gov.pl/wniosek/index.php?formularz=dla_wnioskodawcy
